Destlêdanewey Rêberan,Tewrêz,Sêşemo 23-î awrîlî 1946- î Zayînî

Destlêdanewey Rêberan,Tewrêz,Sêşemo 23-î Awrîlî 1946- î Zayînî

Dîmenî 3. le rastewe bo çep :1.Zêro Behadurî [cuwan diyar naka] 2.Reşîd Cîhangîrî,3.Mihemed Husênî Seyfî Qazî,4. ?, 5. Pêşewa Qazî Mihemed. 6.Seyd Ce'ferî Pîşewerî serokwezîrî hukûmetî neteweyî Azerbaycan. Tewrêz 3-î Banemerî
1325

Destlêdanewey Rêberan Tewrêz,Sêşemo 23-î Awrîlî 1946-î Zayînî

Destlêdanewey Rêberan Tewrêz,Sêşemo 23-î Awrîlî 1946-î Zayînî

Dîmenî 2. le rastewe bo çep :1.Reşîd Cîhangîrî,2.Mihemed Husênî Seyfî Qazî,3. ?. 4. Pêşewa Qazî Mihemed. 5. ew kesey piştî le dûrbîne, Duktur Selamulay Cawîd wezîrî nêwxoy Azerbaycan e. Tewrêz 3-î Banemerî 1325/23-î Awrîlî 1946

Destlêdanewî Rêberan,Sêşemo 23-î Awrîlî 1946î Zayînî

Destlêdanewî Rêberan,Sêşemo 23-î Awrîlî 1946î zayînî

Dîmenî 1. le rastewe bo çep :1.Zêro Behadurî,2.Reşîd Cîhangîrî,3.Mihemed Husênî Seyfî Qazî,4. ?. 5. Pêşewa Qazî Mihemed. 6. Mîr Ce'ferî Pîşewerî,serokwezîrî Hukûmetî Neteweyî Azerbaycan. Tewrêz 3-î Banemerî 1325/23-î Awrîlî 1946

Destey Nwênerayetî Hukûmetî Kurdistan le Tewrêz,Sêşemo 23-î Awrîlî 1946

Destey Nwênerayetî Hukûmetî Kurdistan le Tewrêz,Sêşemo 23-î Awrîlî 1946

Lem wêneye da 4 kes le 7 endamî destey nwênerayetî Hukûmetî Kurdistan bo kurdistan bo imzay "peymanî yeketî u birayetî" le gel hukûmetî Azerbaycan debînîn.Le rastewe bo çep:
1.Mihemed Husênî Seyfî Qazî,
2.Reşîdî Cehangîrî,
3. Pêşewa Qazî Mihemed,
4.Zêro Behadurî
şwên: Tewrêz,xanuy serokwezîrayetî
Rêkewt: sêşemo 3-î banemerî 1325 î hetawî/ 23-î awrîlî 1946î zayînî
Imzay "peymanî yeketî ubirayetî" le gel hkûmetî azerbaycan debînîn.

Têbînî: em wêneye le saytî "Irmî Bîrî Azer" wergîrawe, ewanîş le jimareyekî "Azerbaycan" organî Fîrqey Dêmokratî Azerbaycan yan wergirtuwe.

Peymanî Yeketî U Birayetî Hukûmetî Mîllî Kurdistan u Azerbaycan 23-î Awrîlî 1946

Peymanî Yeketî U Birayetî Hukumetî Mîllî Kurdistan U Azerbaycan

Ew peymane rojî sêşemo 3-î Banemerî 1325-î hetawî [ 23-î awrîlî 1946 ] le se'at 5-î êware le şarî Tewrêz le xanuy serokwezîrayetî neteweyî Azerbaycan wajo kira.Rojnamey Kurdistan le jimarey 45-î xoyda [çuwarşemo 18-î Banemerî 1325 [8-î Mey 1946] wate pazde roj duwatir le jêr serdêrî " Metnî peymanî yeketî u birayetî hikumetî mîllî Kurdistan u Azerbaycan bestira"Nêwerok u nawî îmzakaranî ew peymannameyey bilaw kirduwetewe. Ew kesaney le layen komarî kurdistanewe ew peymannameyan îmza kirduwe birîtî bûn le:"
1. Axay Qazî Mihemed reyisî Hîzbî Dêmokratî Kurdistan u reyisî Hukumetî Mîllî Kurdistan2
2.Axay Mihmed Husên xanî Seyfî Qazî wezîr Hêzî Hukumetî mîllî Kurdistan 3.Axay Seyd 'Ebdulla Geylanî 'uzwî komîtey merkezî Hîzbî Dêmokratî Kurdistan 4.Axay ‘Emerxanî şerîfî 'uzwî komîtey merkezî Hîzbî Démokratî kurdistan reyisî 'elî şikak
5. Axay Reşîd begî Cangîrî 'uzwî komîtey merkezî Hîzbî Démokratî kurdistan nimayndey 'élî Herkî
6. Axay Zéro beg Behadurî 'uzwî komîtey merkezî Hîzbî Démokratî Kurdistan nwénerî 'élî Herkî
7. Axay Qazî Mihemd Xizrî nwénerî Kurdî şinou le layen Azerbaycanewe:

1. Axay Hacî mîrza 'Elî şebisterî reyisî Meclîsî Mîllî Azerbaycan
2. Axay Pîşewerî Serokwezîrî Hukumetî Mîllî Azerbaycan
3. Axay Padigan mi'awinî Sedrî Komîtey Merkezî Firqey Démokratî Azerbaycan
4.Axay Duktur Cawîd wezîrî daxley hukumetî mîllî Azerbaycan
5.Axay Bî rîya wezîrî Ferhngî Hukumetî mîllî Azerbaycan

Cêgey amaje ye "Kurdistan" piley Pêşeway wekû " reyisî Hîzbî Démokratî Kurdistan u reyisî Hukumetî mîllî Kurdistan" hînawe u lew bellge girînge da wekû " reyis Cumhur"î bas nekirduwe.Her weha le gel eweşda ke 'unwanî ‘uzwî komîtey merkezî hizbî démokratî Kurdistan" be duway nawî Seyd 'Ebdulay Geylanî, ‘Emer xanî şerîfî, Reşîd begî Herkî u Zêro begî Behadurî lêre u le beyannamey bestiranî kongirey Yekemî Hîzbî Dêmokiratî Kurdistan da hatuwe belam le rastîda ewan destelatdarî şwên u nawçey dewruberî xoyan bûn u le karubarî berîweberî u rojaney nawendî " Hukûmetî Mîllî Kurdistan" da dewrêkî ewtoyan nebuwe.

Têbînî : em wênaney bedwa da dên le fîlmêkî belgeyî wergîrawe ke le Komarî Azerbaycan ber le helweşanî sîstimî Sovyet le layen Fîrqey Dêmokratî Azerbaycan bilaw kirawetewe. Ew dîmenane î rojî Sêşemo 3-î Banemerî 1324/ 23-î Awrîlî 1946 le şarî Tewrêz le bînay Hukûmetî Mîllî Azerbaycan helgîrawn

Dilşadî Resûlî Mudîr U Xawen Imtiyazî Gowarî Zanist

Dilşadî Resûlî Mudîr U Xawen Imtiyazî Gowarî Zanist
Kurdistan jimare 87 , arganî Hîzbî Démokratî Kurdistan ,
séşemmo 26 Xermanan 1325 [serinc biden! be mebestî hasantir xwêndinewe, em wutarey jêrû le ruwî deqî mak be rênûsî em serdeme nûsrawetewe]

[ Hîzbî Démokratî Kurdistan ]

Dilşad Resûlî

Hîzbî dêmokratî Kurdistan ke azadî wulat wabeste be piştîwanî ew hîzbe, heman hîzbêkî ke parêzgarî wulate, heman dêmokrat …. [deqî mak] serçawey xoşbextî u nîşaney însaniyet … [deqî mak] , dêmokratî heqîqî ….heman qanûn u rehberî beşeriyet… [ deqî mak ], ewro le wulatî me da….. [deqî mak], ew kurdistaney ke çend sed sale jêrdest, zulm lêkirawe, le jêr barî zordaran pişt çemawe, hêz nemawe. lew parçe kurdistaneda ew qanûne, ew merame ke nîşaney se'adetî beşeriyete ke parêzgarî azadî ferde, tenha rêgay necatî wulat e. ewro, belê ewro le wulatî me da ew wulatey be hoy hêzî zalman u xwênmijan, le ferheng,le te'mîrat, le keşawerzî, le bêhdarî bêbeş kirawe. wulatî feqîr, hejar u wêraney kurdistan, wulatî bê 'îlm xerabeyêkî têk rimawe.
Mîlletêkî hêz nemawî kurdistan ew bê hêzîyey ke le nezanîn u becê man le qafley temedun hatote dî, lew wulate da ewro tenha humêdêk, çareyek , dermanî derdêk bo ême piştîwanî kirdinî Hîzbî Dêmokiratî Kurdistan e.
Hîzbî Dêmokiratî Kurdistan u ew rolaney ke degel xuday xoyan peymanyan bestuwe ta xwên le bedenyan da bicûlêtewe u ta hêzêk le bedenyan da mabê bo rizgarî, bo azadî wulat se'î biken. Be piştîwanî xuday u rehberî gewreyan ke pêşewaye….
[ deqî mak], pêşewaye be merdane, bê bak, régay xoşbextî mîlletyan dîwetewe, ewa xerîkn , meşxûln le giyan bext kirdin dan.
Mîlletî be cê maw, hêz nemaw rehberî deken. pêşewa le pêşewe êmeş îmanman be réy saybî wî heye, be herbey îman , be sîlahî 'eqîde be piştîwanî meram bo serçawey xoşbextî ,bo xanuy azadî deroyn , deroyn u dey geynê. Xanuy azadîman dîwetewe belam, debê be hîmmetî danîştuwanî wulat, be piştîwanî wan pakî keynewe, te'mîrî bikeyn , muhewetey ew xanuweş ke le ber zalim u xwênmijan bote xerabe, hezaran giyay herzey têdaye debê pak bikrêtewe.Hîzbî dêmokratî Kurdistan be rehberî pêşeway xoy zaminî parêzgariyetî [spî le deqî mak da].ême bo azadî le koşiş dayn.Bimrîn, bikûjrêyn, zîndanî bikrêyn le rêgay meramî muqedes da le kin ême cêgay xoşbextiye.Hîç kesêk natuwanê lew rêgaye da ême lada.
Hîç hêzêk pêy nakrê le gel hêzî îman u 'eqîdey ême bikewête ceng. Hîç dewletêk le rêgay azadî da natuwanê berberekanîman degel bika.ême pakîn, be pakî xoman girewî le meydan debeynewe.Degel mîllet rastîn,be rastî xoman serdekewîn.Sîlahî ême îman u 'eqîdeye, ew îman u 'eqîdey ke tenha amalî beşeriyete.Serçawey wîcdan pakî sîlahî êmeye u be xeyrî ewe hîç sîlahêkî dîman niye, degel eweş, degel împiraturîtêkî ke zalim bê.Ke biyewê azadîman pamal bika, ke bîyewê zulmman lê bika şer dekeyn, le ceng dabin dilniyaîn her ême serberzîn, her ême le meydanî jiyan da rûsûr dêyîne der.
Rûsûrî her ewe niye merdane bijî, belkû rûsûrî heqîqî eweye merdane bimrî. Iftîxar her ewe niye ke azadî weçeng xeyn, belkû îftîxarî heqîqî eweye le rêgay weçeng xistinî azadî serî xot danêy. Hîzbî Dêmokratî Kurdistan îman u 'eqîdey waye ke :
hîç kesêk be xeyrî xoman natuwanê derheqî ême bedgoyî bika. Hîç kesêk be xeyrî xoman natuwanê naw u şoretî ême xerap ka.Hîç rexneyek be xeyrî wutar u kirdarî ême natuwanê şohret u îftîxarî ême lekedar bika.hîç şitêk bo bedbextî u rojîreşî ême be xeyrez temayulî xoman muesîr niye, le ber ewey ke eweman zanîwe xuy xoman , rewiştî xoman îslah kirduwe. îman u 'eqîdeman be wane heye boye kirdar u guftarman çak kirduwe bo meramêkî muqedes, bo amalêkî beşerî… bo se'adetî nîştiman çi giyanêk u çi temayulêk pêwîste kirdûmanete sermeşqî jiyanman u be rehberî Pêşeway gewreman deçîne pêş bo xanuy azadî, bo jiyanî mîllet u bo xoşbextî danîştûwanî wulat.
Bakêkman niye çunke rastîn, boye natirsîn aşkira ye her kesêk biyewê be qise u wutar heqîqetî wun bika, heqîqet ewî rîswa deka. ême heqîqetman wun nekirduwe boye natirsîn, boye dilniyayn be amalî xoman şad debîn.Boye hemîşe hawar dekeyn: Ey Pêşeway gewreman bo wedest xistinewey azadî ,bo berqerarî dêmokirasî biro pêş, hêzî nemrî êmet heye.

Tébînî : Be daxewe hîch Jimareyekî gowarî Zanist péy nezandirawe, boye nazanin chap kirawe
yan na.

Dilşad Resûlî Mu'awînî Wezaretî Ferhengî Cumhûrî Kurdistan

Dilşad Resûlî Mu'awînî Wezaretî Ferhengî Cumhûrî Kurdistan

Dilşadî Resûlî le endame berayiyekanî komeley Jiyanî Kurd [kurdistan] u yek le kadre here helsûrawekanî hîzbî buwe le serdemî Komarî Kurdistan da.
Le katî rageyandinî komar ew u hawalanî 'Ebdulrehmanî Zebîhî u Qasimî Qazî le Mihabad ne bûn. Ewan ke bo raperandinî erkêkî siyasî Komele çûbûne nawçey Wirmê le 24-î Gelawéj-î 1324 î hetawî [ 14-î ûtî 1945] le layen jandarmekanî êranewe qolbest dekrên u debirdrên bo Taran. Nizîkey 7 mang le Taran le bendîxaneda deyanhêlnewe u Ebulqasimî Sedrî Qazî nwênerî Mihabad le parlimanî êran zor têdekoşê bo berdanyan u duwacar le kotayiyekanî mangî Rêbendan da degenewe Miohabad u dest be çalakî deken, hem Zebîhî u hem Dilşad le rojnamey kurdistan da ke bilawkerewey bîrî Hîzbî Dêmokratî Kurdistan u hukûmetî kurdistan buwe nûsînyan zore, Zebîhî cige le çalakî rûnakbîrî, pişkinêrî hukûmetî kurdistan ,nûserî [ sêkrêtêrî ]" Encumenî Rewabîtî Ferhengî éran u şûrewî ş'bey kurdistan"u kadrêkî hukûmet buwe bo pêwendî dîplomatîk.Diyare ewende cêyî birway Qazî Mihemed buwe ke rojêk duway geyiştinewey be Mihabad " meimûriyet" î pê espêrdrawe.
Dilşadî Resûlî le ber tuwanay rûnakbîraney ke le nûsînekanî ra derdekewê , gerçî ziyatir nêwerokî exlaqiyane u çake xuwazîyan heye dekrê wekû têorîsiyenêkî ew serdeme çaw lê bikrê. Dilşadî Resûlî le gel dirêjedan be nûsîn u çalakî teşkîlatî bû be "M'awnî Reysî [wezîr] îdarey Ferhengî Kurdistan". Cêyî sernce ke le jimarey 61-î rojnamey kurdistan [ 1-î Pûşperî 1325-î hetawî/23î Juwenî 1946-î zayînî] da Dilşad wekû "mudîrî mesul u xawen îmtîyazî Gowarî Zanist" agadariyekî bilaw kirduwetewe. Be daxewe ta êsta lêman rûn niye gelo ew goware qet çawî be jiyan helhênawe yan na?ta êsta hîçkam lew serçawe nûsrawaney emin dîtûmin lew bareyewe çi zanyariyekyan têda niye.
Lew sêyewane, ême le çapemeniyekanî serdemî komar da basêk le çalakî Qasimî Qadirî Qazî naxwênînewe. Tenê kurdistan le xeberî le mer berbûnyan hêmay pêkirduwe leber nexoşî le gel Zebîhî u Dilşad nehatuwetewe Mihabad u maweyek le Tewrêz demênêtewe. Hemû ew serçawaney le ser Komeley Jiyanî Kurd [kurdistan] yan nûsîwe ew be yekêk le damezrêneranî J.K naw deben.Tenanet le çend cêşda bas kirawe yekêk le nwêneranî Kurdî êran buwe bo îmza kirdinî " Peymanî Sê Sinûr". helbet hebûn u nebûnî "peyman" êkî ewto hêşta yek la nebûtewe u renge her wek pinktêkî narûn bimênêtewe le awrdanewe bo ser mêjuyî siyasî kurdistan da. Hêndêk nûser le wane Hejar be lê birawane delên çawpêkewtinêkî ewto kirawe u peymanîş mor kirawe, u hêndêkî dîke wekû Firanswa Herîrî le cêda bûnî çawpêkewtin u peymanêkî ewto berperç dedenewe.Qasimî Qadirî Qazî le salî 1341 yan 1342 hetawî da serî nawtewe u ta ew demî le fêrgekanî Mihabad mamosta yan be edebibiyatî serdemî komar "Amojgar" buwe.

Têbînî: em wêneye be sipasewe le çapkirawewey "rojnamey kurdistan" ke lêreda zor car amajey pêkirawe wergîrawe

Mela Huséní Mejdí,Serokí Idarey 'Edilíyey Kurdistan

Mela Huséní Mejdí,Serokí Idarey 'Edilíyey Kurdistan

Kurdistan le jhimarey 10 , Dushemo 15-í Rébendaní 1324 / 4-í Féwríyey 1946, deqí do'ay Mela Huséní Mejdí le réwrresmí rageyandiní komar le 2-í Rébendan, awa degérrétewe:" Axayan , haziran.Ewllen le xuday berz dexuwazín ke Pésheway meziní éme le 'daletí 'Umerí kurrí Xettab u emantí Ebu'Ubeyde u sheja'tí Xaldí kurrí Welíd u 'lmí 'Elí kurrí Ebu Talib ( xudayan lé razí bé) behrewer bé .Amín .Pashan ey axayan u haziríní netewey Kurdí xeyur heq t'ala le Quraní mejíd da defermwé: (ínelmutqín fí jennat u 'iyun fedexelu biselam.amín) ke pirhízgaran le baxatí behesht u kaníyanda dadeníshin u melayike be wan delín : werin be sillamet u le hemu narehetík emín bin we derd u bellay dinya lacu pashan xuda delílí em sillametí ye u waríd buní em eshxase defermwé: We neze'na mafí Suduruhum mín xulí exewanína 'ela sirr mutqabílín.Yaní éme le ber s'í u koshishí xoman hesed u kíne u bixuzman lewan dur kird u weku birayaní ke le yek rék bubin le ser textan da deníshin u be edeb ru le yekdí deken, cunku pisht le yekdí kirdin nishaney narezayetí ye u em netewaney jor jorí ke le behe‌sht da ítífaqyan heye le eserí terkí hesed u kíne u le eserí níshan daní t'awin u kumegí buwe ke le dinya da pékyan kirduwe eger wabu éme debé terkí kíne u bixuz u nífaq bikeyn u be meqamí eshxas sezawarí hesed nebeyn . Emin hedísék le kitébí (Muslím) ewísh le Ebu Se'ídí Xidirí neqill deka ke péxember (S) be ruxoshí fermuy Ebu Se'íd bangderék le katí cuní behesht bang deka: ke le behesht da bijhí u bé merg u leshsax debí, bé nexoshí u hemíshe juwan debí ,pír nabí u le né'metí xuda beshdar debí bé narehetí u nahumídí.Emesh netewey Kurda ínshalla le ser jhíyaní serbestí be yegjarí u le leshsaxí bé nexoshí u, le nemamí azadí bé sís bun u le né'metí azadí bé zewal behremend debín :xudawenda em allaye ke be xwéní lawan ceqandumane qayim u be yekjarí key (amín) yaní derejey berz u serbillínd bé u suferay dewlletí éme le henderan gewre u qise lé qubulkiraw bin (amín) u dewletí jíraní éme (Iítíhadí Jemahírí Shurewí) hemíshe le 'ézzet u shewketí zíyad bé u le ser dujhmin muzefer bé (amín) u ew xatane ke le réy serbestí gíyan u biden u mallí xoyan bettlandmewrídí rehmetí xuda u le derejey shuheda da bin.We axir kelímeay éme jumleyeke ke ehlí behesht le wirudí ewlé da deyllén: hémd bo xudayke ke ciray hídaytí hellkird u eger ciray runak nekirdaye bew né'mete bé payane nedegíshtín u du nefer shazadey biní Hashim u binemalley Siraja ldín ke lére hazirin le xuda dexuwazín ke le ser xizmet be netewey Kurd be dill hímmet biken u muwefeq bin.

Ew dú kesey ke Mela Huséní Mejdí amajheyan pédeka debé Mebestí Seyd 'Ezízí Shemzíní u Mela Mistefay Barzaní bé ke díyare herdúkyan le sílsíley Shahí Nexishbend bún.

Tébíní : em wéneye be sipasewe le kitébí: "Hukumetí Kurdistan Rrébendaní 1324 – Sermawezí 1325, Kurd Le Gemey Sovétí da, Newshírewan Mistefa Emín,capí yekem sallí 1993 wergírawe