Seyd Pîrey Nîzamî serokî şarewanî [polîs] nawendî komarî kurdistan

Seyd Pîrey Nîzamî Serokî şarewanî Nawendî Komarî Kurdistan



Seyd Pîrey Nîzamî serokî şarewanî [polîs] nawendî komarî kurdistan

Le rastewe bo çep:Seyd Xidrî [ Pîre] Nîzamî, Seyd Xidrî Aureyşî,Mewlûdî Wîqarî [Mewlûdî Hemamçî],Mihemed Resûlî Nalbendî,Seyd Rehîmî Nîzam,salî 1322- î Hetawî

Têbînî:wêney yekem be sipasewe le yekêk le karekanî lêkolerewey kurd seyd Mihemedî Semedî. U wêney duwem be sipasewe le laperey “kewne nîştmanî” gowarî "Mehabad" ke le layen Fereydûnî Hekîmzadewe amade dekirê, jimarey 84,Marsî 2008 wergîrawe.Seyd Mihemedî Semedîş ke ew wêneyey bilaw kirduwetewe denûsê" ew wêneyey seyd Pîre le gel hêndêk le dostanî ber le mangî xermananî salî 1320-î hetawî helgîrawe.Be pêyî agadariyek ke Gowarî Mehabad le jêr wênekey nûsîwe Seyd Pîrey Nîzamî le Befranbarî salî 1352-î Hetawî le temenî 60 salî da le Mehabad malawayî le jiyan kirduwe.



Rojnamey Kurdistan jimare 22,Dûşemo 13-î Reşemey 1324 [î Hetawî]/ 4-î Marsî 1946-î Zayînî

şarewanî

şarewanî îdarêke ragirî asûdeyî xelkî u emniyetî nêw şare. Mal u namûsî xelkî de dest şarewanî daye yanî şarewanî pêy espêrdirawe ke be roj em dû gewherî jiyanî xelkiye le destdirêjî dest dirêjan u tebehkaran u be şew le parêzî dizan u na bekaran biparêzê, le katêkda mal u mindalî xelkî de tarîkayî şewêda de xewî xoş rodeçin pasewanî şarewanî de kûçe u kolan u qujbinan da le dizan u naehlan hest radegirê, be humêdî pasewanî şarewaniye şewê ke xelik denûn malî xoyan bê serperist be cê dêlin.Karbedest u pasewanî şarewanî wekû le dunyay mutemedîn da dabe debê le pakan u dînxawênanî merdum heldebjêrdirên u zor be gewre temaşa bikrên.
Rojî 10-12-1324 emin ke nûserî em wutarem bo serdan çûme îdarey şarewanî Kurdistan ke îdarêkî taze danrawe, wîstim le çilonayetî em îdare ke nîgehbanî mal u namûsî hemû kese îtîla'at we çeng bênim,der u jûrî hemû wetaxekan geram, lem kateda talan u biroy 'esrî piyawî xwênxor u xwênimj u xwênrêjim webîr hatewe ke dew dewre da komelêk le tiriyak kêşan u areq xoran u diz u cerdan ko debûnewe çend wetax be enwa'î zînet ke hemùy xwênî xelkî bû dar u dîwarî rengandibû, razabûnewe u naehlan u rêgiran be nêw karbedest têyda danîştbûn u gelêk le delalan u xelknasanî bûmî ke le wan zor xeraptir bûn dewreyan dabûn, le her wetaxêkda kaxez u perwende u pûşe be ton heldirabuwewe pol pol tucar, kesebe, ruhaniyan, meznanî Kurdistaniyan bo ew qesabixane radekêşa tûşî cerîme,lêdan, sûkayetîyan dekirdin. boçî wa bû ?
çunkû lew 'esre namibareke da le şa ra bigre ta wezîr u le wezîr ra ta karbedestêkî çikole hemû bo qazancî xoyan karyan dekird u hemû demê le parêz da bûn ke çilon kesêk weçeng bênin u diroyekî bo helbestin u ya be nêwêkî dî bîgirn. Têkira şerîkî diz u refîqî qafile bûn.Piyawî zor gunahkar be pûlêkî kem xelasî dehat, eger be rêkewt bendî gunahkarêkyan tund kirdibaye bo ewe bû pûlyan pêwe şik debird u deyanewîst ta biguncê pitirî lê bistênin.
Degel bûnî îdarey şarewanî u emniye u heng ke ruy hem nîzîkey çuwarhezar nefer xawen eslehe ke gişt tenya bo ragirtinî emniyet u pasewanî mîllet ragîrabûn dîsan neyan detuwanî de xudî şarîş da pêş be dizî u mal birîn bigirn,çunkû xû u rewşyan be carê fasîd bibû, baweryan be tewawetî le ser dizîn u tiryak kêşan u areq
xuwardinewe ko bibuwewe, şerafet, dîn u însaniyet lem bê şerefaneda be carê barî kirdibû u pûlperestîyan be dercêk bû ke le penabadêkîş gîr bûn u encamî wezîfe dew 'esre glawe da tenya kaxezperîn u kaxezbazî bo çikoletirîn karî be qazancî camî'e u ferd be cê nedehat.Mîllet be tewawî perêşan u serlêşêwaw bû, rêy rizgarî bo cêgayek nedebird u hêndêk serî nahumêdiyan berdabowe u teslîmî qeza u qeder bûn u birêkîş le beynda mabûnewe u çawenorî kulawkeyekî derfet bûn ke lêra rizgar bin.

Le şarewanî Kurdistan çim dît ?

Der u jûrî şarewanîm de xayetî nezafet u sadegî da dît u karbedestekan u pasewanekan bê ferq u cudayetî be wext u bê wext xerîkî karin.Dîsîplîn be tewawî mana berqerare.Le wetaxekan da çend mêz danrabûn u her yeke bêcgele dewat u qelem yek dû perwendeyan le ser bû.Le mawey nîw sat danîştin da dû sê kes hatine îdare diyarbû karyan buwe u şarewanî boy pêk hênawin.Karekan gelêkîş muhîm bûn ke le dewrey tarîkîda ya cêbecê ne debûn ya paş pênc sal hat û çû u dû muqabîl xeric pêk dehat.
wa diyarî de da ke lem îdare da bêcgele karî zerûrî kaxezbazî nebûte dab, karî zil zor be hasanî cê be cê debê, çunkû hemû şitê le ruy heq u heqîqetewe ye,kes gileyî niye u hemû kes bo ewan fermanberdare. Serokî şarewanî axay Seyid Xizir ( Seyd Pîre ) ye. Em axaye sê sale karbedestî emniyetî Mehabade u le dewrey çend sal karbedestî wîda karî nahez neqewmawe.U êstaş xoy u tewawî hawkarekanî le rùy wezîfe nasiyewe be şew u roj bêcgele satî xew u îstirahet bê wuçan xerîkî pêk hênanî karu barî xelkîn u hemû şaystey qedirzanîn.Le Hîzbî Dêmokiratî Kurdistan dexwazîn le labirdinî natewawî em îdare ke serçawey jiyanî xelkiye lewey ziyatir çawenorî bifermûn u karbedestanî şarewanîş le pêşkewtinî karubarî îdarî, întîzamat, pêk hênanî karî xelkî le rùy rastî u heqaniyet, ragirtinî emniyet, husnî exlaq, rê u şwênî çak, mura'atî întîzamat u dîsîplîn lewey ke heye ziyatir tewecuh biken u bizanin : ke beşer giyandarêkî mu'cîzeye u detwanê le hemû karêk da î'caz binuwênê u le hemû likekanî şarewanî Kurdistanîşman dewê ke reftar u kirdarî şarewanî nawendî bikene sermeşqî bizûtinewe u kar u barî xoyan.
Seyd Mihemed Hemîdî



Rojnamey Kurdistan jimarey 24, çuwarşemo 22-î Reşemey 1324-î Hetawî/ 13-î Marsî 1946

Namey Seyd Pîrey Nîzamî Serokî şarewanî [ polîs ] Kurdistan

" Mudîrî Xoşewîstî Rojnamey Kurdistan

Rojnamey Kurdistan ke estêrey xoşbextî u rojî hatî netewey Kurd e u bote mayey rûnakî bîrî nîştimanperweranî Kurdistan u birûskey ew estêre u rûnakî ew roje tewawî netewey Kurdî le xewî xeflet raperanduwe u bo daway heqî mîllî xoyan be wesîley ew rojname berêze mile deken be taybetî ke çawman be jimare 22-î rojnamey Kurdistan kewit ke be dirêjî basî le pêk hênanî karî şarewanî u çakî karbedestanî ew îdare kirduwe supastan lê dekeyn.Helbete tewawî efradî Kurd le hemû katêkda bo pêşkewtin u serkewtinî armanî mîllî ta sinûrî îmkan têdekoşîn u karbedestanî şarewanî encamî karyan la waye wezîfêkî wîcdanî u mîllî ye bo pêk hênanî ew kare we emniyetî naw şar we rêk u pêk kirdinî helsûranî karî Kurdistan be giyan u dil hazrin le jêr sêberî Pêşeway Mu'ezemî Kurdistan da çaktir helsûrê. Hewyaman waye ew nûsrawey ke le cuwabî jimare 22 berwarî 24.12.13 da nûsrawe le rojnamey beriz da çapî bifermûn u le xatmey ew nûsrawe da delêm,bijî be jiyanêkî ebed serokî Kurd u Kurdistanî mezin.
Serokî şarewanî Kurdistan - Nîzamî


Rojnamey Kurdistan jimarey 59, Dûşemo 27- î Cozerdanî 1325 [î Hetawî ] / 18-î Juwenî 1946

" Pê Rageyştin Be şarewanî

çend roj lemewber hezretî Pêşeway Kurdistan pêş nîwero teşrîfî bo pêrageyştin çû buwe îdarey şarewanî le katêkda ke hemû karmendekan le ser kar debin axay Resûlî Kurdpûr be pêşwazewe dê u çilonetî şarewanî 'eriz deka u le xidmetîda hemû wetaxekan degerê u be dustaxane u dustaxan radega u emrî azadî şeş kes le dustaxekan sadir defermwêt, le katêkda ke asarî xoşhalî le nêw çawanî debîndira murace'etî fermû.

Beşêk le Qsekanî Mîrza Muhemedemînî Mengurî Sebaret be Zîndanî şarewanî Hukûmetî Kurdistan

"... Ca lew katey ke min çûme zîndan [50] bendî le zîndaneke da bûn le tawanekanim pirsîn 38 kesyan welamyan dayewe u wutyan ême jinman helgirtuwe, le ser jin helgirtin gîrawîn.çunke " pêman le klkî gwêreke" nawe. Be mana yasa u destûrî Hacî Babe şêx man şikanduwe.
10 neferîş wutyan le ser raportî ..... gîrawîn. Goya herkesê le 'êraqewe bête Sablax tercemey halî ew kese le kak.... epirsin. Eger ew ney gut eyan nasim piyawî başin, ewa egîrêw le zîndan emênnewe heta enûsrê bo 'êraq u le 'êraqewe raporî xawênyan dê bo Sablax ew hele berela ekirên.
Ca ême lew kesaneyn ke ...... naman nasê. 2 neferîşyan le ser qeriz bendî kirabûn.
Zorbey bendiyekan maneweyan le 4 u 5 mang têperî kirdibû, dad u daxwaziyan be hîç layê ra negeyî u lew mewdayeşda kes hîçî lê nepirsîbûn.
Seyd Pîrey mudîrî zîndan rojê neferî yek tumanî cîrebendî edanê.Hemû xuwardin u rabuwardinêkyan birîtî bû lew tumane, ca be kalî ya be kulawî ,her ew tumene bû ke 50 flsî 'êraqî egirêtewe .....
Ca le mewday ew 16 roje da sikalam bo 38 neferî jin helgirtû nûsî. Be zor wêney qanûn u 'urf u destûr sikalakanim erazandewe u be hoy Seyd Pîre rewaney dadgay taybetî ekran.Xoşbextane neseqî dawakan ekewtine ber çawî lêpirsekanî şer' u dadistên, her 38 kesyan berela kiran,belam ta ew maweye destûrekey Hacî Babeşêxîş nextê sard bubuwewe. Pitir ewe bû be hoy berbûnyan nek her tenya nûsînekanî min.Belam 10 neferekey ke le layen ...... gîrabûn hîçyanim bo berela nekiran çunke be tometî sîxurî u siyaset gîrabûn u le Hîzbî ' part u Teherur' pirsyan bo kira bû.Maneweyan le ser welamî hîzbekan awa duwa kewtbû ..."

" Beserhatî Siyasî Kurd le 1914 we Heta 1958, Beşî yekem, Swîd 1999" laperey 141, 142, 143

Isma'îlî Erdelan le katî serdanî le Mehabad hewtùy kotayî Xermananî 1325-î Hetawî

Duktur Isma'îlî Erdelan le katî serdanî le Mehabad hewtùy kotayî Xermananî 1325-î Hetawî

Em wêneyeş le katî serdanî Duktur Isma'îlî Erdelan mudîrî namey hefteyî Kuhistan le Mehabad helgîrawe.Rojnamey Kurdistan rêportajêkî dirêjî le mer ew dîdare bilaw kirdûtewe.

Danîştûwan le rastewe bo çep:1. Ehmedî ILahî [ mam Ehmedî Hacî Elay] wezîrî abûrî, Hêmin şa'îrî mîllî u nûserî Heyetî Reysey Mîllî Kurdistan 3. Menafî Kerîmî le rêberanî Komar u wezîrî Ferheng,4. Duktur Isma'îlî Erdelan, mudîrî namey hefteyî Kuhistan u mamostay zanko le Taran, 5. Sedîqî Heyderî le endamanî Heyetî Merkezî Hîzbî Dêmokiratî Kurdistan u wezîrî Tebilîxat, 6. Seyd Mihemedî Eyûbiyanî Tehazadey Merkezî le endamanî Heyetî Merkezî Hîzbî Dêmokiratî Kurdistan u wezîrî Leşsaxî, 7. Serpolî 2 Mistefa Xoşnaw fermandey likî 1- î Hêzî Barzanîyan le cebhey Seqiz. rawestawan le rastewe boçep : 1. Rehîmî Leşkirî reysî defterî Pêşewa,2. nenasrawe, 3.nenasrawe, 4. 'Ebdulbaqî Heyderî Farûqî,5. nenasrawe, 6. Se'îdî Humayûn, acudanî Pêşewa Qazî Mihemed u endamî defterî Pêşewa. 7. Dilşadî Resûlî endamî Heyetî Merkezî Hîzbî Dêmokiratî Kurdistan u mu'awnî wezîrî Ferheng,8.Seyd Ehmedî Seyd Teha fermandarî komar le Nexede ,9. 'Elî Xusrewî yek le kadre here helsûrawekanî komar u serokî sazimanî cewanan,10. Serpolî 2 'êzet 'Ebdul'ezîz serokî destey nwênerayetî Kurd bo wutuwêj le gel Serleşkir Rezmara le Seqiz, 11. Rehîmî Cewanimerdî Qazî acudanî Pêşewa Qazî Mihemed u endamî defterî Pêşewa, 12.Rehmanî Weysî ,13.Serberz [ kapîtan] Xeyrula 'Ebdulkerîm, 14. nenasrawe.

Têbînî: em wêneye le arşîvî taybetî nemir Menafî Kerîmî da buwe u ême be sipasewe le Seyd Mihemedî Semedî man wergirtuwe.

Kurdistan Jimarey 85, Pêncşemo 2-î Xermananî 1325 [î Hetawî] / 12-î Sêptambirî 1946

Kurdêkî be nirx axay Duktur Isma'îlî Erdelan mudîrî danişmendî namey heftegî Kuhistan

Le jimarey pêşû da xeberî hatinî cenabî axay duktur Isma'lî Erdelan man nûsî u bellênî man da ke le jimarey duwayî da tefsîlî hatin u çend kelîmeyek rac' be şexsiyetî ew zate u namey heftegî yekeyan binûsîn. Axay duktur Erdelan be arezùy serdan le xake pir pît u cuwanekey Kurdistan u be şewqî çawpêkewtinî azadîxuwayanî Kurdewarî mangêke le Taran wederkewtuwe.Le pêşda çûbuwe mihalî Kulyayî, mawey pazde roj le dêhatî Kulyayî Seqiz ray buwarduwe u lewêra çuwete şarî Sine, hefteyekîş lewê buwe, lewêş degel axay 'Ebbasî Azadpûr nwênerî namey Huhistan le Sine hatûne şarî Seqiz, hefteyekîş lewê rawestawe, paşan axay Azadpûrî le Seqiz becê hêşt u boxoy degel cenabî axay Sedrî Qazî numayendey mehbûb u xoşewîstî Mehabad u axay Menafî Kerîmî nwênerî Hîzbî Dêmokiratî Kurdistan hatote Miyandwau.Bo îhtîram axay Sedîqî Heyderî numayendey namey Kuhistan u endamî Komîtey Merkezî Hîzbî Dêmokiratî Kurdistan u jimareyekî dîke le e'za u karbedestanî hîzb ta Miyandwau be pêşwazewe çûn, le wextî dîtin u musafehe da axay Sedîqî heyderî nîsbet be axay Sedrî Qazî u axay Erdelan mihebetêkî le endaze bederî heye u be rêkewt kurêkî 3 saley xoy degel bû u kutî: lêre tenya ew kure ciger goşem hazire eger îcaze defermûn be îhtîramî êwe bîkem be qurbanî. Ewanîş zor be mihebetewe welamyan dawe u supasiyan lêkird.Cenabî axay Sedrî Qazî be rêgay Azerbaycanda gerawe bo Taran u axay duktur Erdelan degel endamekanî komîtey merkezî berew Mihabad hatbûn.Axay duktur her ke geyştbuwe qerax şarî jimareyêkî zor le karbedestan u ruesay îdarat u xelkî Mehabad be pîriyewe çûn u zor be îhtîram wardî 'îmaretî Defterî Pêşewayi yan kird u le se'at 18 we ta se'atî 20 degel endamekanî hîzb xerîkî guftugo bûn.Paşan bo pezîrayî u îstîrahet çuwe menzlî axay Sedîqî Heyderî u êmeş se'at 21:30, ke hatinî axay dukturman zanî bê îxtiyar bo menzlî axay Heyderî çùyn u mîwanî xoşewîst u mehbûbman ke zor le mêj bû arezûman dekird ziyaret kird u mawey dûse'at le xusûs rojnamengarî u edebîyatî Kurdiyewe guftugoyan bû. Beyanî cenabî axay Seyfî Qazî fermandarî Mehabad u endamekanî komîtey merkezî u jeneral Mistefa Barzanî u ruesay îdarat u tebeqatî ehalî dîdenîyan lê kird.
Cenabî axay duktur Isma'îlî Erdelan piyawêkî mutewazî' u muedeb u wîqare.Le qise kirdinda metîn u arame, le luxez zor xoy deparêzê.Fazil u danişmende le temenî 33 salî daye. şeş sal u nîw le Parîs paytextî Feranse xwênduyetî u êsta xawenî îmtiyaz u mudîrî mesûlî namey heftegî Kuhistan e u le danişkedey Dam pizşkî Taran da sîmetî ustadî heye.Axay duktur wek qelemî şîrîne bo xoşî leberdilan u xoşewîst e.Katê le 7-î Reşemey 1323 da hewel jimarey namey Kuhistanî bilaw kirdewe xoy u meqamî helkewtùy be hemû Kurdêk nasand u xoşewîstî xoy le dilî hemû Kurdêk da cê kirdewe.Namey Kuhistan şorşêkî ser lê surmawî xiste dilî Kurdanewe u ta şeş mang bê wuçan le layen piyawan u yayanî nuqatî Kurdistanewe çend sed belkû çend hezar namey pîrozbayî be defterî namey Kuhistan geyişt.Laperekanî şeş mangey hewelî Kuhistan şayedî em îdî'ayeman e. Namey Kuhistan paş saleha bêhoşî u bêdengî le demêkda ke Taran kanûnî îrtîca' bû , nêwî Kurdî zîndû kirdewe le wextêkda ke le Taran nêwî kurd be ziman da hênan gunahêkî nebexişraw bû, nêwî Kurdistanî beriz kirdewe.
Kuhistan her ke bilaw buwewe le gel bitî îrtîca' le Kurdistanda destî kird be şer kirdin u tuwanî yekê lew bitaney ke daway xudawendî Kurdistanî dekird u xwênhay rişt, malanî kawil kird le beramber gewreyî giyanî Kurdanda be sucdey da xist u le Kurdistanî pak kirdewe.Axay Erdelan be hoy namey Kuhistanewe xizmetêkî zorî be Kurd u Kurdistan kirduwe u tîşkî name berzekey roj be roj rûnaktir u be tîn tir debê, u hemû Kurdêk le qûlayî dilewe xoy u namekey xoş dewê.
Qerar waye hefteyek le Mehabad teşrîfyan bimênê.Pîrozî axay duktur Erdelan u pêşreft u serkewtinî namey heftegî Kuhistan le jêr mudîriyetî mehbûbî da le xuday beriz u bê hawal dawa dekeyn.