Monday, January 31, 2011

Jimareyek le şagirdanî medrese legell yekêk le mamostakanyan kak Qasimî Hîcazî


Jimareyek le şagirdanî medrese legell yekêk le mamostakanyan kak Qasimî Hîcazî

Têbînî:em wêneyeş be sipasewe le kitêbî "Sawucbolaxê Mokrî(Mehabad)" wergîrawe,ewîş le arşîvî berêz Kubira Xanimî Imamî wergirtuwe.Berêz Fereydûnî Hekîmzade kokerewey em kitêbe nêwî hêndêk kesanî nêw wênekey nûsîwe.Qasimî Hîcazî (neferî yekem rawestaw lelay çepewe) u Seyd 'Ebdullay Ishaqî (Ehmedî Tofîq î duwatir)( neferii yekem danîştu le çepewe)be dillniyayi denasrênewe.Be daxewe nazandirê wêneke î serdemî çalakiyekanî J.K. e yan le sallî 1945-1946 le serdemî komar da hellgîrawe.

Réjey Kiçe Medreseyi Le Beramber Pêşewa


Ew yayey mindallekan be réwe deba dekrê yay Wîllmay Seyadyan mudîrî medresey kiçan bé

Rojnamey Kurdistan, jimarey 27,Dûşemo 5-î Xakelêwey 1325/ 25- Marsî 1946

Cêjnî Serbexoyî U Nasandinî Pêşeway Kurdistan Le Layen Amojgaranî Medresey Kiçan

Be boney pêk hatinî arezùy çendîn salley netewey Kurd u nasandinî Pêşewa u serbexoyî Kurdistan rojî çuwarşemo 10-12-1324 le layen amojgaranî medresey kiçan satî 2-î paş nîwero le salonî îdarey ferheng cêjnêkî zor cuwan saz kira.Yay pêşeway Kurdistan u jimarêkî zor le yayekanî endamekanî Hîzbî Dêmokratî Kurdistan u gişt tebeqatî şarî Mehabad lem cêhne da bûn.

xulasey nutqî yay Wîllmay Seyadyan mudîrî medresey kiçan

lew yayaney zehmetyan kêşawe u lem şadiye da degell ême şerîk bûn le layen amojgaran u şagirdanî medresey kiçan supas dekem lem muwefeqiyete gewreye be xanimî mu'ezemî pêşeway Kurdistan mubarekbadî 'eriz dekem u hemû be dengî gewre dellêyn: xuda payedar ka hezretî Pêşeway Kurdistan.U pêwîste lew cêjne mubareke da hêndêk metlleb le babet hamlandin u mindall be xêw kirdin 'eriz bikem u humêdim heye çak gwêtan lê bêt:
Yayanî xoşewîst bizanin:ew mîletaney ke hengawyan le şeqamî zanist u pêşkewtin nawe jin u piyawî wan pêkewe destyan dawete dest yektir wekû xuşk u bira bo necatî mîletî xoyan hewlyan dawe le xo burdinyan nuwanduwe u tewawî kiçanî xoyan zor çak perwerş dawe u neyan hêştuwe satêk le medrese u xwêndinî xoyan we paş kewin.Lewe pêş ke le çing dîktatoranda girftar bùyn neman detuwanî be zimanî xoman bixwênîn.Ta lem şere gewre da be destî yeke piyawî meydanî azadî marşal Stalîn hemû neteweyek le jêr barî îstîbdad xelasyan hat emeş detuwanîn be zimanî xoman wezîfey mîllî xoman pêk bênîn,be mîlliyet 'elaqe nîşan bideyn.
Ca ey xuşkekan kiçanî xotan bo medresekan be rê biken,eger hez deken mîlletî Kurdî wekû mîlletî dîke weserkewin debê kiç u kurr wekû xuşk u bira bo becê geyandinî emrî Pêşeway mu'ezem fîdakarî biken.Le duwayîda tika dekem êweş
legell min hamdeng bin u bilên:Bijî Pêşeway mu'ezemî Kurdistan.

Têbînî:em wêneyey rêjey şagirdanî medresey kiçan be sipasewe le kitêbî" Sawucbolaxê Mokrî (Mehabad)" wergîrawe. Ewîş le arşîvî nemir Seyd 'Ubeydîlay Eyûbyan (Birrek)î wergirtuwe.

Sunday, January 30, 2011

Hellkirdinî Allay Muqedesî Kurdustan Le şarî Bokan


Rojnamey Kurdistan, jimare1,sallî yêkem,Pêncşemo 20-10-1324/ 11-î January 1946

Hellkirdinî Allay Muqedesî Kurdustan Le şarî Bokan

[be qellemî Hesenî Qizillcî]

Be pêy destûrî heyetî merkezî Hîzbî Dêmokratî Kurdustan u emrî cenabî Qazî Mihemed sedrî e'zem u Pêşeway Kurdustan qerar dira allay muqedes u sê rengî Kurdustan le Bokanîş hellkirê.
Axayan:Mîrza Mistefay Sulltanyan,'Ebdulqadrî Muderesî, Husênî Furuher,Mîrza Mihemedemînî şerefî, 'Elî Xusrewî, Mehmûdî Welîzade,Mîrza Rehîmî Leşkirî u e'zay heyetî Hîzbî Dêmokratî Kurdustan u axay şêxelîslamî Hêmin şa'îrî mîllî u numayendey Heyet Reyisey Mîllî u axay Mihemedî Nanewazade fermandey ordùy mîllî be fermanderî gardî îhtîram u destey mûzîk legell axay Qasim axay êlxanîzade numayendey komîtey Mihelî Hîzbî Dêmokrat likî Bokan be memûrî hellgirtinî allay muqedes me'lûm kiran.Se'at 1- î paşnîweroy rojî çuwarşemo 5-10-24 be îtftîxarî we rê kewtinî heyetî hellgirî alla le hesarî kangay Hîzib marşî mîllî kurdistan xwêndrawe u mûzîk lêdra ,lew kate da utomobîlî mexsûs le nêwanî hezaran nefer xuşk u birayanî Sablaxî geyşte ber derkî kangay Hîzbî Dêmokratî Kurdustan rawesta.Heyetî hellgirî alla le nêw şirîxey çeplle rêzan u ne'retey tund u billîndî (hurya u bijî Kurd u Kurdustan)-î berêkerekanewe ke le dillêkî germ u gurr u be kullewe dehat we rê kewit.Se'at dû u nîwî paş nîwero heyet geyşte Miyanduwau u lewê pêşwaz hatuwekanî axayan: Qazî Qizllcî,Hesen xanî Bidaxî,Birayim axay êlxanîzade , Hemedemîm axay êlxanîzade,Ebûbekir axay êlxanîzade u dû nefer şa'îrî mîllî Hejar u Heqîqî legell sed nefer pitir le e'zay Komîtey mihelî Bokan geyştinê u merasmî îhtiramyan be cê hêna, marş u mûzîk xwêndira u lêdira.Emcar qetarî utombîlî hellgirî heyet u pêşwazhatûwekan kewtine royîn ta geyştine (Texiyabad), lewê bira dêmokrate Ermenêkan be fermandeyî 'Işqî xan le lay rastewey rêgawe, xuşke ermenêkanîş le lay çepewe rawêstabûn,îhtîramî nîzamî u huriya u çeplerêzanyan kird u 'Işqî xan le teref hemwanewe tebrîkî hellkirdinî allay Kurdustanî kird.Qasim axay êlxanîzade le layen heyet u tewawî birayanî Kurdewe îzharî memnûniyet u sipasî be xuşk u bira Ermeniye haw amancekan kird: " Hîzbî Dêmokratî Kurdustan supasyan deka u qedrî 'Işqî xan dezanê".Heyet le nêw hurya u çepllerêzanî bira Ermenêkan we rê kewit ta geyişte (Qeremûsalyan) ( yanî ew dêyey ke mangî Reşemey pareke Serwan Xaksar u serbazekanî xeyallî xawî dîktatorî bay ballî dan u be rêbuwarî hatbûne ewê u mizgewtiyan hellweşand bû, nîr u amûryan sûtand bû u xellkî ewêyan perş u billaw kirdibuwewe),lewê Mîrza Mistefay Muqtedîrî, Mehmûd xan, Yonis xan u 'Ebdulla xanî Emîrî e'zay likî lihelî Dêmokiratî ewê legell tewawî xellkî dê u çend dêy dewr u berîş rîzyan girtbû. Mîrza Mistefa le ciyatî hemuwan tebirîkî îzhar kird u sê desrêj kira u hurya u çeplleyekî zor lêdira u ga u gerdûnyan kird.Heyet werê kewit u se'at çuwar u nîwî paş nîwero geyişte
('Eliyabad) sê kîlomîtirî Bokan,lewê gardî îhtîram be fermanderî Selîm axay êlxanîzade u 'îdey suwar le jêr destûrî Ce'fer axa u Marif axay êlxanîxade u qutabyekanî qutabxaney Bokan u axayanî Ehmed begî Feyzullabegî u Feyzulla xan u 'Elî xanî Qizilyan u Ehmed axa u 'Umer axa u Kerîm axay 'Ebbasî u Hebas axa u Xalîd axay Hîsamî u çuwar pênc hezar nefer xellkî Bokan u dewruber be pêşwazewe hatbûn lewê heyetî hellgirî alla piyade bûn u allay muqedes wek roj le pişt hewir bête derê le kîf derkewit u Kurdustanî girte jêr şaballî pîrozî xoy u mizgênî se'adet u xoşbextî be netewey Kurd da.Marşî mîllî xwêndrawe u mûzîk destî kird be lêdan u le teref gardî îhtîramî Mehabad u Bokan u suwaran sê şîlîng kira, ga u gerdûn kira u alla le ser şanî cewanî reşîd Ebûbekraxay êlxanîzade le nêw çepllerêzan u hurya u bijî Kurd u Kurdustan da geyişte (Kêle şîn), dîsan ga u gerdûn kira u be xoşî u beşaret u şayiyewe alla gey ye ser Hewzî Bokan.Tewawî komellî xellkî le dewrî Hewz u meydanî ewê ko bûnewe u Qazî Mihemed Sadiqî Qizillcî wutar u şê'rî be tînî xoy le jêr alla da xwêndewe u paş wî Heqîqî u Hejar şa'îrî mîllî her kam deste şê'rêkî zor çakyan xwêndewe u heyetî hellgirî alla çûne 'îmaretî Qella ke le pêş da bo bexêr hênanî ewan saz kirabû.

Hejar

bê bibînê ew kesey pêy waye Kurd sernakewê
kê bû pêy wabû temî negbet le serman narrewê

darî allakem wekû çeqlêke bo çawî 'edû
her dillê xoşî newê rebî weber xencer kewê

darî allam darî kird bo xwên mijî Kurdî hejar
pêy billên ba dakewê,lew xak u awe çî dewê?

darî allaman bira sêdareye bo dujminan
her le asog ser kewê pêwîste jînî xoy newê

parçekey sê rengî xoy denwênê, rengî sûr dellê
ta tinokêk xwênî Kurd mabê ,qedî min nanewê

yan dellê ta Leşkirî Sûr berqerar u zînduwe
qewmî Kurd rizgare, ew daşdare,bextû naxewê

yan dellê lêm sûre, dêmokirasî le 'alem ser kewit
mustebîd u murtecî' kewtûne gêjî gêjewê

sipyekey mujdey beyanî bextî Kurdî kird beyan
rojî bextî Kurdî peyda bû, nema perdey şewê

dû gullî genmî dellê agat le rizqî xot bibê
xot ke birsî boçî dujmin pêy bijîn lêr u lewê?

pêw dellê nûkî qellem ger jînî xoşû pê dewê
xeyrî min des nakewê bo rêy tereqî pêşrewê

rengî sewzî yanî daykî nîştiman lew rokewe
cuwan u sersewze wegîrî kewtewe 'umrî nwê


lawekan namûsî no mîlyone ew allayeman
giyan biden bo hîfzî ew namûsetan le minû kewê

rêy necatmane pena bo Itîhadî şûrey
surmeye bo çawî ême xak u xollî Meskewê

rebî îstalîn bijî bo lagirî mezlûmekan
ta zemane xul deda u ta roj debexşê purtewê

rebî her kes dujminî ew mîllete dillpake ye
jêr kewê, kostî kewê rebî se'atêk nesrewê

****

Honer Hebasî Heqîqî

nîştmanperwerekan, serwerekan
lawekan, haw wetenan, rehberekan

cêjnî azadîy Kurdustane
mewqî'î kar u le xew hestane

xerqî xoşîm u sipasî barî
hellkira beyreqî xudmuxtarî

rojî 'eyş u terebe u şadî Kurd
hellkira perçemî azadî Kurd

helldira xeymeyî ew rengî weten
hellkira beyreqî sê rengî weten

hate ber baxî se'adet eserî
hellkira rayetî feth u zeferî

xunçeyî bext u tereqî pişkût
le çiya u deştî weten, her dû be cût


kewkebî bextî ke wa çûbuwe xew
le nekaw sandî le rojê purtew

barî kird leşkirî renc u îdbar
hate cê şadî ke kirdî ew bar

mall u namûs u heya hatewe des
desbecê lêkewe bû nakes u kes

muşkulî Kurdî ke bû layenhel
kirdî hel ruhmî xuday 'eze wecel

Kurde to xawenî 'ezmêkî qewî
şahîdî xîretî ton xellkî zewî

bese bêgane perstî takey
tenbellî u sistî u mestî takey?

ew kerret hestine pê dujmin têkden
pişt be pişt destû wedestî yek den

dête gwêm dengî Selahedînî
rû be xakî wetenî rengînî

ke ewî dîwme ewa dîmewe min
mirdibûm gerçî ewa jîmewe min

hate cê ewro hemû awatim
giyanfîday mîlleteke u allatim

Se'at duwazdey beyanî ewî rojê cenabî Hacî Babe şêx Reyisî Heyet Reyisey Mîllî Kurdustan legell Ehmed axay êlxanîzade warîdî Bokan bûn u sillawî serbazî u tepll u mûzîk be cê hat u ewî rojêş le ber wey ke tewawî ehalî etraf le nê'metî ew cêjne mîlliye behrewer bin u bigene şarî alla hellnekra.

rojî Heynû 7- 10- 24 le se'at 8-î beyaniyewe dest be teşrîfat kira.

1- Le ser banî 'îmaretî Qellay Bokan bo hellkirdinî alla le terefî rastî allawe cenabî Hacî Babe şêx u le lay çepewe cenabî Hacî Bayiz axa rawestan u le her dû lawe dû muselsel dandira.
2- Qutabiyekanî qutabxaney Bokan u mamostakan u xellkêkî yekcar zor le ser sekoy Qella- destey mûzîk u gardî îhtiramî Mehabad u Bokan be femanderî axay Mihemedî Nanewazade fermandey ordûy mîllî Mehabad u Selîm axay êlxanîzade fermanderî Bokan le heywanî nêwerastî Qella amade bûn – tewawî axayanî nawbirawî serewe u cem'iyetêkî keş le axayan mîn cumle Husên axay 'Elîyar u birakanî le serbanî Qella be rîz lemlawlay allawe be çend sef rawêstan. Xelkêkî bê jimarîş le meydanî xuwarewe u dewr u berî hewzî gewrey Bokan rawestan. 3- Axay Qasim axay êlxabîzade pirogramî xwêndewe u cenabî Hacî Babeşêx nutqêkî zor germî fermû,mizgênî xoşbextî Kurdî da u tewawî mîlletî Kurdî bo geyiştin be heqî xoyan be hewya kird u allay mubarekî be destî xoy hellkird.
4- Surûdî mîllî Kurdustan xwêndrawe u mûzîk lêdira u be dused tifeng u sî muselsel sê desrêj kira, axay Hesenî Qizillcî le layen Rehman axay êlxanîzade ke le rêgay azadî Kurd u meramî dêmokrasî da zehematêkî bê hed u hîsabî kêşa bû bo xoşî le mall nebû,hellkiranî allay tebirîk kird.
5- Axay Qazî Mihemed Sadqî Qizillcî nutqêkî be tînî kird.
6- Axay 'Elî Xusrewî serekî dayîrey çap u billaw kirdinewey Hîzbî Dêmokratî Kurdustan nutqêkî be tîn u başî le babet yekiyetî u dest wedest dan bo pêşkewtin u serkewtinî netewey Kurd u behre we rgirtin le azadî u dunyaî dêmokrat beyan kird u zîmnen îzharî kird ke le dunyaî ewro da 'umûmî mîlel le nê'metî dêmokrasî behrewer bûn,le ber wey debê be quwey baskî Kurdî şumal birayanî Kurdî ke le cunûb le jêr zincîrî îstîbidad da denallin rizgaryan keyn u le axirîda be sillametî pêşeway azadî dunya jeneralîsmus Stalîn u rehberî mîlletî Kurd cenabî Qazî Mihemed nutqekey duwayî hat.
7- Axay Hejar deste şê'rêkî sîrînî seyd Kamîlî xwêndewe.
8- Ehmed axay êlxanîzade nutqêkî germ u gurrî le babet xo fîda kirdin u giyanbazî le rêgay Kurdustan u billînd kirdinî allay Kurdustan da beyan kird.
9- Axay Heqîqî şa'îrî mîllî deste şê'rêkî berzî xwêndewe.
10- Axay Rehmanî Muderîsî le layen destey lawanî Mehabadewe hellkirdinî allay muqedesî Kurdustanî le tewawî birayanî menteqey Bokan tebirîk kird.
11- Xalîd axay Hîsamî deste şê'rêkî başî xwêndewe.
12- Hemedemîn axay êlxanîzade nutqêkî be tînî kird ,le katêkda nawî serdar Heme Husên Xanî bird şîlîngêkî îhtîram kira.
13- Marif axay êlxanîzade nutqêkî çakî kird u be taybetî le babet dîlî u yexsîrî bira Kurdekanî cenûbewe baş duwa u kutî bo ême xîret niye ew birayaneman bew core le huqûqî netewayetî u însaniyet bê beş bin u le jêr çengallî îstîbidad u zordarî da binallênin.
14- Ce'fer axay êlxanîzade le nutqî xoyda duway mubarekbadî alla be beyanêkî şîrîn kutî tewawî mîletî Kurd pêwîste le rêgay berzkirdinewey alla u pêkhênan u wedest xistinî azadî bo birakanî dîkeş serî xoyan le pênaw nên.
15- Cenabî axay Hacî Bayiz axay êlxanîzade le ser nê'metî gewrey azadî u hellkirdinî allay muqedesî Kurdustan şukraney xuday bijard u amojgariyekî zor be nirxî bo bira dêmokratekanî fermû le fîdakarî ewan aferînî kird.
Le xatîme da axay Qasim axay êlxanîzade nutqêkî zor be tînî le babet xoşî u azadî Kurdewe beyan kird u se'at yekî duway nîwero be xwêndinewey marşî mîllî u lêdanî mûzîk cêjin tewaw bû. Bira Mehabadiyekan se'at çuwarî paş nîwero be huriya u çepllerêzan u ne'retey bijî Kurd u Kurdustan be rê kiran.

Kurdustan: êmeş be nobey xoman le fîdakarî heyetî Hîzbî Dêmokrat u kargeranî Hîzbî Bokan u be taybetî le axayanî êlxabîzade ke le rêy azadî u dêmokrasî da salhaye fîdakarî deken u le cêjnî hellkirdinî allay muqedesî Kurdustan da mutehemîlî zehmet u muxarîcêkî zor bûn bê endaze supasyan dekeyn u umêdewarîn ke înşaella le ser meramî muqedesî xoyan muwefeq u serberz bin.

Têbînî: be nùsraweyek ra ke le jimarey yekemî gowarî Hellale
Bokan derkewtùwe(Reşemey 1324) der dekewé ke em babetey
Kurdistan le merr hellkirdinî alla le Bokan Hesenî Qizillcî nusîwyetî.

Friday, January 28, 2011

'Elî Rîhanî Le Têkoşeran Jêkaf U Le Karbedestanî Komar


Mîrza 'Elî Rîhanî le têkoşeranî komelley Jêkaf u endamî destey nwênerayetî Kurd bo seferî duhemî Bako bù.Le nwêneranî Kurd le meclîsî Muesesanî Azerbaycan. Mela Qadirî Muderîsî le"Kurte Mêjùy damezranî Jêkaf u çalakiyekanî da denûsê:
"Dekrê wek yekêk le kesanî zor helsûrraw u fîdakarî komelle basî'Elî Rîhanî bikrê. Ew kese tacrêkî gewre bû u serdemayek le Rewandiz tecaretxaney hebû.Tewawî darayî xoy le pênaw amancekanî Komelle da dana u katêk kesêkî nasraw le'eşîrekan hatbaye nêw komelle mîwandarîyekî gewrey saz dekird u hemû serwetî xoy lew pênawe dana.Le serdemî dêmokratekan le kar layan da bellam ew ta ew katey xulla lêy xoş bû le hellsûrran u çalakî le rêgay mîlet da destî hellnegirt."(Qadirî Muderîsî,le kitêbî "Nêgahî bê tarîxê Mêhabad" Seyid Mohamad Samdî,laperrey 113,114,sallî 1373-î Hetawî).Bellam be pêçewaney Qadirî Muderîsî Eagleton denûsê: "Qazî Mihemed,'Ebdulrehmanî Zebîhî u'Elî Rîhanî narde Tewrîzê bo ewey biçne lay konsulî Birîtaniya u sebaret be egerî damezrandinî core pêwendiyekî resmî le nêwan kurdistanêkî xudmuxtarî dahatû u Birîtaniya u hêze rojawayiyekanî dîke bidwên.Wullamî konsûl le ruwangey kurdekanewe lêll bû u cêy rezayet nebû...." Eweş nîşan deda‌le serdemî Hîzbî Dêmokrat u komarîş da Mîrza'Elî Rîhanî le karbedestan u cêy bawer buwe boye erkêkî awa girîngî pê espêrdirawe.

Têbînî:em wêne ye be sipasewe le kitêbî "sawucbolaxê Mokrî"(Mehabad)wergîrawe,ewîş le arşîvî Seyd 'Ubeydîlay Eyûbyanî wergirtuwe.

Sedîqî Heyderî, Zebîhî, Dillşadî Resûllî, Hêmin u ?


le rastewe bo çep: 1- ? 2-Hêmin 3- ? 4-'Ebdulrehmanî Zebîhî 5-Dillşadî Resûllî 6-Sedîqî Heyderî


Têbînî:em wêneyeş be sipasewe le kitêbî:Sawucbolaxê Mokrî(Mehabad)wergîrawe u ewîş le arşîvî Seyd 'Ubeydîlay Eyûbyanî wergirtuwe.Ew zanyarîyaney sebaret be wêneke bas kirawin cêgey gumane.Le sallî 1325-i Hetawî hîç rojnamenûsêkî Emrîkayî serî le Sablax nedawe.Eger agadarîtan le ser ew wêneye hebê sipastan dekeyn bomanî binêrin‌

Hêndêk Le Damezrêneranî J.K.


le rastewe bo çep Dillşadî Resûllî,Qasimî Qadirî Qazî,Husênî Zêrîngeran

Têbîmî:em wêne ye be sipasewe le kitêbî:Sawucbolaxê Mokrî(Mehabad) wergîrawe.Be daxewe serçawekey ne nûsîwe.Der nakewê ew wêne ye î kengê ye

Monday, January 24, 2011

Dostayetî Gelanî Kurd U Azerbaycanî


Em wênane le jimarey 93-î Azerbaycan da çap kirawin u le jêriyan nûsrawe:nwêneranî berêzî Hîzbî Dêmokiratî Kurdistan

Dostayetî Gelanî Kurd U Azerbaycanî


Rojnamey Azerbaycan (jimarey 93,Cum'e 14-î Befranbarî 1324-î Hetawî )çend babetî le ser gelî Kurd legell çend wêne çap kirduwe,le jêr wêney nêwerast ke î kongirey yekemî Hîzbî Dêmokratî Kurdistan u le laperrey yekemî ew jimareye da çap kirawe u dîsan le jimarekanî dî da çap kirawetewe nûsrawe:" kobûneweyek ke le layen Hîzbî Dêmokratî Kurdistanewe bo serok u nwêneranî 'eşîrete Kurdekan pêk hat.Le jêr dû wênekey dîkeş da nûsrawe,nwêneranî berêzî Hîzbî Dêmokratî Kurdistan.

Sunday, January 23, 2011

Pêşewa Qazî Mihemed u Mîr Ce'ferî Pîşewerî Le Firrokexaney Tewrêz



Lekatêk da gel destegull deden be serokî xoşewîstî nwêneranî Azerbaycan axay Pîşewerî u axay Qazî Mihemed. Yekşemo 8-î Banemerî 1325-î Hetawî,Firrokexaney Tewrêz

Têbînî:em wêne ye le jimare 195-î Azerbaycan,cum'e 20-î Banemerî 1325 çap kirawe

Pêşewa Qazî Mihemed u Serokwezîrî Azerbaycan Pîşewerî Le Firrokexaney Tewrêz



Berêz serokwezîrman axay Pîşewerî ber le çûnî berew taran,legell pêşeway berêzî gelî Kurd cenabî axay Qazî Mihemed u serokî meclîsî neteweyîman axay şebusterî le Firrorokexane

Yekşemo 8-î Banemerî 1325-î Hetawî

Têbînî:em wêne ye le jimare 192-î Azerbaycan,Sêşemo 17-î Banemerî 1325 da çap kirawe

Pêşewa Qazî Mihemed u Mîr Ce'ferî Pîşewerî le şagolî



Le katêk da topçiyekan xerîkî 'emelîyatî manorî nîzamîn axay Pîşewerî u axay Qazî Mihemed be durbîn temaşay ew sêrane deken ke dakirawin.Pêncşemo 5-2-1325

Têbînî em wêne ye le jimare 193-î Azerbaycan, 8-î May 1946 wergîrawe

Pêşewa Qazî Mihemed u Mîr Ce'ferî Pîşewerî Le şagolî



Topçiyekan le huzûrî axay Pîşewerî u axay Qazî Mihemed xerîkî manorî nîzamîn şagolî,Pêncşemo 5-2-1325-î Hetawî

Têbînî:em wêne ye le jimare 195-î Azertbaycan,29-î Banemerî 1325 da çap kirawe

Pêşewa Qazî Mihemed u Mîr Ce'ferî Pîşewerî le şagolî


Axay Pîşewerî u axay Qazî Mihemed le katî temaşa kirdinî 'emelîyatî şerîî 'eskerekan.Pêncşemo 5-2- 1325

Pêşewa Qazî Mihemed u Mîr Ce'ferî Pîşewerî Le şagolî

Rojnamey Azerbaycan (jimarey 184,Yekşemo 8-î Banemerî 1325) çend xeberî le mer dîdarî Pêşewa le Tewrêz billaw kirduwetewe.Be duway îmzakiranî peymanî "Yeketî u Birayetî hukûmetî mîllî Kurdistan u Azerbaycan", le 3-î Banemerî 1325 Pêşewa heta berrê kirdinî destey nwêneratî Azerbaycan- Kurdistan bo Taranê le rojî Yekşemo, 8-î Banemer u çend roj duwatirîş her le Tewrêz mawetewe.
Xeberî yekem lew jimareyey Azerbaycan da serdanî Pêşewa Qazî Mihemed u Mîr Ce'ferî Pîşewerî ye le teşkîlatî erteşî Azerbaycan.
Azerbaycan denûsê: " serokwezîrman legell Pêşeway gelî Kurd ser le teşkîlatî erteş dedin.
Rojî Pêncşemo (5-î Banemerî 1325) danî beyanî cenabî serokwezîr u pêşeway gelî Kurd hezretî Qazî Mihemed legell seranî dîkey Fîrqe u wezîrekan bo serdan le teşkîlatî quşûn teşrîfyan bird bo şagolî.
Le pêdeştekanî dewr u berî şagolî da topçiyekan 'emelîyatyan berêwe bird u manoryan kird.Ewan le maweyekî kemtir le çil roj da ew serkewtin u lêzaniyeyan le buwarî top hawîştinewe be dest hênawe.Topiçiyekan legell eweş, lew duwayîyane da tedrîbyan tewaw kirduwe hemû ew sêraney dayan kird bû deengawit u le layen amade buwan u bîneranewe teşuîq kiran.
Duway temaşa kirdinî manorekan serokwezîr u cenabî axay Qazî Mihemed le dewrî ew mêzey ke le derewe u heway azad da tertîb kira bû le keş u hewayekî semîmî da danîştin u u duway tawêk hesanewe, temaşay teqey topçiyekanyan kird lew sêraney le pişt berdan dakira bûn.
Axay Qazî Mihemed çalakiyekanî gelî Azerbaycan u tuwanayî 'eskerî Azerbaycaniyekanî le maweyekî awa kurt da teqdîr kird u sebaret be dahatùy dostayetî nêwan gelî Kurd u gelî Azerbaycan u pitew kirdinî riştey yeketî ew dû netewe ye nutqêkî îrad kird.Duwaye serokwezîr u axay Qazî Mihemed seryan le medresey efserî, fabrîkekan u teşkîlatekanî dîkey erteş da."
Rojnamey Kurdistan îş basî ew serdaney kirduwe u denûsê: (kurdistan, jimarey 44,Dûşemo 16-î banemerî 1325)" Hezretî Pêşeway Kurdistan degell cenabî serok wezîrî Azerbaycan be sazmanî hêz serkeşiyan kird. Rojî 5-şemo 5-2-25 hezretî pêşewatî Kurdistan degell cenabî serok wezîr u baqî wezîranî Azerbaycan u seranî Fîrqey Dêmokirat çûne şah golî u hêzî Azerbaycanyan serkeşî kird."

Têbînî: em wêne ye le jimarey 196-î Azerbaycan,22-î Banemerî 1325 da çap kirawe.

Wednesday, January 19, 2011

şagirdanî Medresey Gelawêj


şagirdanî Medresey Gelawêj

Danîştûwan le rastewe. 1-Mecîdî Koçerî 2- Tehay Mukrî 3- Xelîlî 'Eskerî 4- Qasimî Xusrewî 5-Mihemed Sadiqî şerefî 6-Hemedemînî Muradyan7-Celîlî Gadanî 8-Mihemedî Sulltanî
Rawestawan le rastewe 1-Fettah çawşêt (Pas -15) 2-Qadirî şînkî 3- Seyid Simayilî Eyûbyan 4- Mihemed 5- Seyid 'Ubeydîlay Eyûbyan 6- Simayîlî Sahêb 7- Mehmûdî Nallbendî 8- 'Ebdullay Zehawî 9- 'Umerî şengeyî 10- Tehay Simayîlzade 11- Xelîlî Gadanî
Medresey Gelawêj 15/5/1323
Serçawe :mamosta seyd 'Ubeydîlay Eyûbyanî Merkezî

Rojnamey Kurdistan, jimarey 66, 14-î Pûşperrî 1325/2-î July 1946 agadariyekî çawrrakêşî Melay Dawidî serokî Medresey Gelawêjî billaw kirduwetewe

Medresey Gelawêj

Be emrî Pêşeway berzî Kurdistan le şewî hewellî Befranbarî 1324 Medresey Gelawêj bû be rojane.Wêsta şagirdî rojaney 500 nefer u şagirdî şewaney 100 nefere le ehlî ew şare lew medresey da dexwênin.Belam bêcgele kurrî Kake Suwarî Mengurr le axayanî 'eşayîrî kurrî hêç yêkêk le wan nemdîwe ke bête ew medresey, egerçî hemûşyan komegyan bew medresey kirduwe, nazanim ke le sistî bo nardinî mindallî xoyan çi refahiyetêk heye,rica le hemwan ewe ye ke bo duway te'tîlat le paş hawînî ew salleke (Xermananî 1325 ) mindallekanyan bo ew medresey ke medreseyêkî mîlî ye u be zibanî dayku babî xoyan dexwênin u qewlyan pê dedrê ke le beranber be xwêndinî salanî pêşû ke şeş sall deyan xwênd be dû sall fêrî xwêndinewe u nûsîn bibin

Melay Dawidî

Têbînî: Em wêne ye be si pasewe le kitêbî: Sawucbolaxê Mokrî (Mehabad) wergîrawe u wek le serewe ra derdekewê ewîş wêneke u zanyarî le merr kesanî nêw wênekey le nemir seyid 'Ubeydîlay Eyûbyan

Rê u Resmî Mîrî Newrozî Le Mehabadê



Rê u Resmî Mîrî Newrozî Le Mehabadê

Sebaret be rê u resmî Mîrî Newrozî seyd 'Ubeydîlay Eyûbyan namîlkeyekî billaw kirduwetewe u katî xoy le rojnamey "Kùestan"-î çapî Taranîş da bo berperçdanewey dengo billaw kirdinewe u nêw u nirtke lêdan le Kurd nûsraweyek be nêwî " Ba Mîrê Newrùzî şùxî nekonîd " billaw kirawetewe.
Em wêne ye be sipasewe le kitêbî : Sawucbolaxê Mokrî (Mehabad ) wergîrawe. Nûser diyarî kirduwe ke wênekey le kitêbî Necefqullî Pêsyan wergirtuwe u serçawey agadarî sebaret be berwarî hellgîran u nêwî kesekanî nêw wênekey bas nekirduwe, bellam zor wê deçê ew zanyarîyane le layen rehmetî Seyd 'Ubeydîlay Eyûbyan ra dirabê.Le ser allake nûsrawe: " Bimrê ew kesey ke man'î azadî kurd e". şerhî wêneke awa nûsrawe:

Rê u resmî Mîrî Newrozî le Mehabadê1324/5/15 Koçî Hetawî- çuwaremîn sallî damezranî Komelley Jiyanî Kurd, bînay nêwendî Komelley Jiyanî Kurd- xanûberey duktur Wênetan - wêneke le layen Perwîz Xanî Seyyadyanewe hellgîrawe (serçawe: Le Mehabadî Xwênawîyewe Ta Qeraxekanî Araz- Necefqullî Pêsyan)
le rastewe: 1- Kake Mîne 2- Kak Mistefa 3- Nacî Xanî Ercumendî (Tahîrî Azer) 4- Seyd 'Ubeydîlay Eyûbyanî Merkezî 5- Rehmanî Kabanî 6- Xelîlî Sedîqî (Awat) 7- Mistefay Barincî 9- Xalibî Debbaxî 11- Mistefay Selîmî 11- Haşimî Nanewazadegan (Behar)12- Qadirî Rîhanî (Law)13- Suleymanî şafî'î 14-Husênî Fettahî Qazî (mamusên)15- Fettahî Hamîdî 16- Kak Ehmed (Ehmedî wiso kutkey).
Rêkewtî damezranî Komelley Jêkaf 25-î Gelawêjî 1321 /16-î Augusti 1942 ye, nek bew corey le serewe da hatuwe.

Tuesday, January 18, 2011

Nawdar Mihemedî Nazimî le efseranî Hêzî Dêmokiratî Kurdistan


Nawdar Mihemedî Nazimî le endamanî Komelley Jêkaf,le Komarî Kurdistan da le efseranî Hêzî pêşmerge bû

Têbînî:em wêne ye be sipasewe le kitêbî:"Sawucbolaxê Mokrî(Mehabad)wergîrawe.Be daxewe lew kitêbe da serçawey makî em wêne ye bas nekirawe

Mehmûdî Welîzade, wezîrî Kiştukall-i Komarî Kurdistan


Mehmûdî Welîzade le endamanî seretayî Komelley Jêkaf u le Komelle da nêwî "M.Irec- 215 " buwe.Le Nîştiman da çend babetî le buwarî pijîşkî da billaw kirdûwetewe.Le Komarî Kurdistan da kirawe be wezîrî Kiştukall.
Menafî Kerîmî le hellsûrrawanî paye berzî Komar le çawpêkewtinêk da le merr destbijêr kirdinî wezîrekan dellê:” êmeş le Mehabad danîştûekî [danîştinêkî] naasayîman pêk hêna u lew kobûneweye da destey wezîranî xomanman hellbijard u hellbijardinî wezîrekan be tewawî be pêy rawêj u allugorrî bîr u ra bû.Bo wêne Mehmûdî Welîzade ke dîpllomî kiştukamlî le Kerec wergirtbû be pêy rawêjî endamanî amade le kobûneweke da,wekû wezîrî kiştukall hellbijêr dira .êmeş rûnûsêk le birryarekanî ew kobûnewe u lîstî wezîre hellbijêrdirawekanman bo Taran u Wurmê u Tewrêz nard.(Gowarî Ruwange, jimarey 15, July 2003, Tewrêz). Mehmûdî Welîzade le rojnamey Kurdistanîş da babetî nûsîwe u ew nimûneyey xuwarewe le jimarey 92 da billaw kirawetewe ( Kurdistan, jimare 92, pêncşemo 11î Rezberî 1325)

Beşî kiştukall
M- Welîzade

Afatî Nebatat (2)

D-kuloroz: Kulorozîş yekêk lew nexoşiyane ye ke le netîcey muxtel bûnî xorakî nebatat da tewlîd debê 'elametîşî ewe ye ke gellay nebatat pinok pinokî reng zerdî lê peyda debê u ya înkî tewawî gellake zerd helldegerrê we wurde wurde ew zerdiye be sipiyetî tebidîl debê:
Ba’îsî birûzî ew nexoşî ye bûnî ahegî zore le zewî da,bo ref'î ewe eger cûtyar bîyewê zûtir mezrakey lew afate necatî bê,be taybetî solfat du fêrî bekar bênê.Meselen nîw 1 u 2 îla yek kîlo mehlûlî solfat du fêrî legell sed lîtir awî saf be hoy tirumpay mexsûs be gella zerdekan hell depirrjênê le netîceda gellakan dûbare rengî xoyan degirnewe u kesik hell degerrênewe.
We bo pêşgîrî esasî pêwîste wurde wurde le her hêktar zewî da 200 ta 500 kîlo tozî solfat du fêr billaw kirêtewe.
Nebatat mumkîne be hoy dûkellî jehrawî u ziyadî karxanecat we ya mewdayêkî ke le kûdekanî şîmiyayî da heye u dedrê be şînawerd derman daw bin.Ew dûkelle semyane zor caran le ser herdî u hêndêk wextanîş le jêr herdî da sedemey be nebatat degeyenin.Eger le serî herdî da tesîr le nebatat biken gellay giya be tewawî le beyn deba u mani'î wergirtinî xorakî hewayî debê u le netîce da be kulî ze'îf u xesar debin.
Ew dûkelle semyane ziyatir gazî gogirdyan legelle we ew gaze ke legell dûkellî le dûdkêşî karxanekanewe der dekewê be qismetî derewey gellay nebat nufûz deka u awî şîredarî gellay helldemjê le netîce de debête cewherî gogird ke giyay mehu dekatewe.Ew gaze deguncê be herdîş da biçête xuwarê u ahegêkî le zewî da heye le beynî berê.Bo pêşgîrî lew mewzû'e pêwîste ahegî zewî ziyad bikrê ye'nî aheg be 'înwanî kûd ya pêşgîrî le nexoşî herdî biden u nehêllin dûkellî zuxallî seng tuxûnî zewî bikewê.
Awêkî ke le karxaney şîmyayî u xeyre şîmyayîda karyan pê kirduwe u pîs buwe(gendaw) u be wesîley cogelan de çom u awan dekrê,eger awî ew çomane be zewî bidrê nebatat derman daw deka u ew awane gelêk wextan mîqdarêkî zoryan xwê legell e, le sûretêkda eger le her lîtirêk aw da ziyatir le yek u nîw girem xwê mewcûd bê bo nebatat u giya zerer e.Ew awe swêrane debine ba'îsî kem kirdinî aheg u manêzî u potasî herdî.
Hêndêk le kûdekan wekû kûdî mesnû'î ahekî azotî mumkîne le batî qazanc zereyan bê. Bo ewey ke cûtyar be çakî îstîfade lew kûdane bika pêwîste be lanî kemewe dû hefte pêş tow pê wer kirdin ew kûdane jêr zewî bika ta kû semêtîyan nemênê u bibne ba'îsî hêzî zewî.

Têbînî:Em wêne ye be sipasewe le kitébî " Sawucbolaxê Mokrî (Mehabad) wergîrawe,ewîş
le arşîvî seyd 'Ubeydîlay Eyûbyan (Birrek)-i wergirtûwe.

Monday, January 17, 2011

Mam Ehmedî Ilahî,Ehmedî Hacî Ellay Wezîrî Bazirganî Komarî Kurdistan


Mam Ehmedî Ilahî,Ehmedî Hacî Ellay le endame seretayîyekanî Komelley Jêkaf u nêwî rêkxiraweyî le Komelle da A.A.Rijdî -24 buwe.Ilahî le gowarî Nîştiman u le rojnamey Kurdistan da nûsînî heye.Be pêy qisey William Eagleton Jr,Qazî Mihemed le mangî October-î 1944 le mallî Ehmedî Ilahî swêndî endametî Jêkafî xwarduwe.Ilahî endamî komîtey Nêwendî Hîzbî Dêmokratî Kurdistan u le hukùmet da wezîrî Bazirganî bûwe.
Em nûsîney xuwarewe be qellemî Ilahî le duwayîn sê jimarey Nîştiman da ke be yekewe billaw bûnetewe çap kirawe

Nîştiman Jimarey 7,8,9, Sallî yêkem,Beharî 1323, Laperrey 12


A:L,B; A.A. Rijdî-24

Aştî

Le gîtî da be hoy rê u şwênî mirokî paydar nabêt,pêwîste pena bibrête ber qanûnêkî yezdanî u asmanî

Zor çak dezanîn lew rojewe ke gîtî durust kirawe u bawik Adem le ser genim xuwardin firrê diraye ser zewî ceng u ajawe u pişêwî le naw ademîzad nebirrawetewe. Yekem car "Qabîl", "Habîl"-î kuşt u nirxî bira kuştinî baw kird, bem core ta îmroj dîrok zor hellkewt (hadîse)man pîşan deda ke her yêkey çend sallêk gîtî şillejanduwe u merdumî xistote damawî u zebûnîyewe.Le encamî her cengêk da bo rêkî u aştêkî hemîşeyî hêndêk rê u şwên dandirawe,bellam hîç kameyan neyan tuwanîwe ta ser em arezùwe pêk bihênin tenanet " ' Isbetulumem" cengî rabirdûş ke zor kes pêy dillniya bû em cengey êstay bo berbest nekra.
Emin le kinim waye her wekû qewanînî beşerî ta îmro neyan tuwanîwe asayişt u xoşî le gîtî da billaw bikenewe,lemew duwaş ew kelkeyan lê wernagîrêt,çunkû destûrêkî mirok (beşer) day binê 'edallet u dadî yan tewaw têda nabêt yan têşî dabê be tewawî îcra nakirêt,heqî yekêk dedrê be yekêkî dîke, înca gileyî le nawa peyda debê u ceng u şerr u şûrr le hemû gîtî da hell dayîsêt.Dûr neçîn em Kurdistaney xoman ke siyasetî îstî'mar xistùyete jêr çengallî cewr u sitemî dewlletanî Turkiya, êran, u'êraqî hîç u pûç,çawî wurdbînî dunyaî mutemedîn gewaye ke maweyêkî zor dirêje hîç kamêk lew hukûmetane nanî rehetiyan nexwarduwe u dayma le goşeyêkî Kurdistanda agirî hera u şerr u şurr girî bo asman beriz buwe u gelêk ziyanî mallî u giyanî lem dewllete negrîsane dawe boçî? le ber ewey Kurd hestî be mezlûmî xoy kirduwe deyewêt xo rizgar bikat.
Lem çend dêrraney serewe çak der dekewê ke her qanûnêk beşer day binê bo aştî u sullhî gîtî kîfayet niye, ca boye debê pena bibrête ber destûrêkî asimanî u yezdanî. Min lem babetewe pêm waye le nêwan destûrekanî asimanî da bo billawkirdinewey 'edallet u xoşî le gîtî da hîçyan nagene (destûrî îslam).Le jimarekanî dîke da lem mewzû'e be dirêjî dedwêm.

Têbînî: Em wêneye be sipasewe le kitêbî " Sawucbolaxê Mokrî(Mehabad) wergîrawe

Dillşadî Resûlîl Cêgirî Serokî Idarey Ferhengî Kurdistan



Mihemed(Dillşad)-î Resûlîl M.Nadrî-76 le damezrêneranî Komelley Jêkaf u le nûseranî govarî Nîştman,endamî Komîtey Nawendî Hîzbî Dêmokiratî Kurdistan u le kadre hellsûrrawekanî Komarî Kurdistan; le nûseranî Rojnamey Kurdistan u cêgirî serokî îdarey Ferhengî Kurdistan


Dayrey
Mewzu'
Jimare
Berwar
Peyund
1531
25/6/12
Idarey Ferhngî Kurdistan
şarî Mehabad

Aqay Husênî Gullullanî

Bîna be desturî Pêşeway mu'zemî Kurdistan u nezer bewey ke axayanî mu'limîn u mu'lîmat bituwanin le zanistî yekdî îstîfade biken bo ewey îrtîbatêkî kamîl le nêwanî karmendanî ferheng peyda bibêt u rê u şwênêkî 'umùmî u mureteb bo terzî tedrîs dabindirê îdarey mu'arifî Kurdistan le cenabit de'wet deka ke rojî Cum'ey se'at 9, 25/6/15 le sallonî îdarey mu'arif teşrîfit hazir bî u bo teşkîl danî konfiransî serewe bernameyêkî murreteb dabinêyn-
Lu'awinî Ferhngî Kurdistan - Dillşadî Resûllî
îmza


Têbînî:wêney Dillşadî Resûllî be sipasewe le kitêbî"Sawucbolaxê Mokrî(Mehabad) wergîrawe.Bellgeke le mallperrî Gzîng wergîrawe.Nusxeyekî dîkey ew bellgeye be nîşanî Komarî Kurdistanewe le torrî Komelayetî Facebook le ser dîwarî berrêz Hêdî heye ke be daxewe nemantuwanî kopî bikeyn.

Friday, January 14, 2011

Serpolî 2 Husênî Zêrrîngeran (Furuher)



Serpolî 2 Husênî Zêrrîngeran (Furuher)

Serpolî 2 Husênî Zêrrîngeran (Furuher) le serdemî Komarî Kurdistan da endamî Komîtey şarî Hîzbî Dêmokiratî Kurdistan buwe le Mehabadê.Wek be tewawî sax kirawetewe nemr Husênî Zêrrîngeran endamî jimare 1-î Komelley J.K. u nêwî rêkxiraweyî le Jêkaf da kawe- 1 buwe, bellam wek debînîn le bin em wêneye da ke le arşîvî nemr 'Ubeydîlay Eyûbyan wergîrawe nûsrawe "Nerîman" u diyare eweş taq u cût kirdinî nêwî wî wate Kawe – 1 e legell kesêkî dîke yan ewey ke 2 nêwî rêkxiraweyi hebuwe.Wek le çapemeniyekanî serdemî komar da derdekewê Husênî Zêrrîngeran dewrêkî serekî gêrrawe le hellkirdinî allay kurdistan le zor şwên.Le kitêbî Elemûtî da " Fosulî ez tarîxê mobarêzatê siyasî u êctêma'î yê Iran u conbêşhayê çep. şêrketê êntêşaratê çapexş, 1370 Têhran" da basî ew seferey kirawe ke duktur Selamullay Cawîd kirduye bo Nexede bo cê be cê kirdinî kêşeyek ke lewê le ara da buwe u lewê Husênî Zêrrîngeran nwênerayetî Komarî Kurdistanî kirduwe. Elemûtî denûsê : "...Be her hall wezîrî nêwxo legell axay şekîba berew Nexede werrê kewtin. Amade kirdinî wesîley sefer pê kirdin zehmet bû,bellam duway maweyek jimareyek Qerepepaxî çekdaryan lê peyda bûn u be wulaxekanî wan berew Nexede çûn.Lewê le Nexede xêllî Qerepepax hatine pêşwaziyan u zor le Kurdekan kobûnewe u le serkirde Kurdekan Husênî Zêrrîngeran lewê bû u xîlafeke cê be cê kira...."

Têbînî:em wêneyeş be sipasewe le kitêbî Sawucbolaxê Mokrî (Mehabad) wergîrawe u wek le jêr wêneke da nûsrawe, ewîş le arşîvî seyîd 'Ubeydîlay Eyûbyanî wergîrtuwe

Medresey Gelawêj,Polî Azadî


Medresey Gelawêj,Polî Azadî

Le merr wêney Mamosta 'Ubeydî Eyûbyan u şagirdekanî le Polî Azadî da,be rêgay torî komellayetî Facebook pirsiyarim le berêz Kerîmî Danişyar kird ke lew wêneye da deybînîn.Be sipasewe berêzyan,duway ziyatir le 64 sall le rêkewtî hellgirtinî em wêneye le 23-12-2010 da em şerhey xuwarewey nûsîwe.

Kak Hesen giyan ـ sillawêkî germ u hîway serkewtinit.Zor başim le bîre ew demey ke ew 'eskeyan kêşayn.Ew 'ekse le hesare gewrekey tecaretxaney Seyd 'Elî Husênî kêşra.Pêm waye her ew Tahirpûr e kêşay ke heta maweyekî zor tenya 'ekasî Mehabad bû.
Zemanêk boman luwa ew 'ekse bikêşîn,ke êmey polî sawayan,rojêk pêştir le defterî serok Komarî da çùyne ziyaretî Pêşeway gewreman.Surùdî polî sawayanman bo xwêndewe.Pêşewa be îhtîramî mindalanî polî Sawayan le pişt mêzekey be ser pêwe rawesta.Le nîwey surûdeke da bùyn ke firmêsk be ser ruxsarî pêşewa da hate xuwar. Duway xwêndinewey surud hate laman.destî le naw destî nayn u destî be ser da kêşayn. le kar u barî babmanî pirsî u kemêkîşî qise bo kirdîn.Zengêk le ser mêzekey bû, qamkî be ser dagirt,be dengî zengeke pêşxizmetêk hate jûr. Pêşewa le ser kaxezêk da şitî nûsî u daye destî. Duway xudahafîzî kirdinman,mamosta Hêdî (mamosta 'Ubeyd)man ke degell bû be duway xizmetkareda royiştîn.Le rîgaye da mamosta Hêdî mizgênî pêdayn ke Pêşewa emrî femuwe ser u destêk lîbas u cûtêk çekmey qayişman bo bikrrin, mamosta Seyd 'Ubeyd ke mamostay polî Sawayan bû, surudî fêr dekirdîn. deybirdîne seyrangay Qopê Mewlewî u goranî u surudî pêdegutîn.Bo sibeynêş mamosta Seyd 'Ubeyd birdînîye 'ekasxane u ew 'ekseyan kêşayn.
Min surudekey polî sawayanim be nîwe çillî lebîr mawe.Nenkim ke le Yekêtî Jinan da bû,le gerekî Qùlleqebran da yarîdederî Zîba Xanimî Eyubî bû.Nenkim hemû surudekanî dezanî.Tenanet srudî polî Sawayanîş

ême polî sawayan
hemû wekû birayan
le amêzî dubustan
taqe gulî kurdistan
bijî boman pêşewa
babî be mêhr u wefa
bijîn Hetaw u Hêdî
dill nadeyn be çi cêy dî
Hetaw ( mamosta mela 'Ebdullay Dawidî ـ melay hecokê)
Hêdî ( mamosta seyd 'Ubeyd) ـ

Danîştûwan le rastewe bo çep 1- Mihemed Gadanî 2 ...?... ـ 3 Qadr Qît merro (Danişyar) 4- mamosta seyd 'Ubeydî Eyubyan 4- pêm waye Ce'ferî Imamî ye. 6 ....?... 7 ...?.....
Rawestawekanî redîfî nêwerast : mamosta Ibrahîm Dawidî kurrî melay Dawidî 2 Emîrî Cewanmerdî Qazî 3 ...?... 4- 'Ebe Sûrî Qazî 5 ... ? ... 6 ....?... 7- Biraymî
Dêhistanî
ـ8 pêm waye silêmanî Ehmed xan e 9 ...?.... 10 pêm waye mamosta Mihemed Tewfîq werdî ye
Rawestawanî redîfî axir: 1- Reşîd şêxulîslamî 2- 'Ezîz şarux 3 ... ?... 4-
Kaweys
Bextulnesr 5- Mecîd Hîsamî 6- Rehîm Refîqî 7- Kerîm Qît Merro (Danişyar). 8 ....?...

Peyamî Beréz Kerîmî Danişyar

Medresey Gelawêj,Polî Azadî


Medresey Gelawêj,Polî Azadî

Têbînî:em wêneye be sipasewe le kitêbî Sawucbolaxê Mokrî(Mehabad)wergîrawe u î arşîvî nemir seyîd 'Ubeydîlay Eyûbyan e. Le bin wénekeke nùsrawe, Medresey Gelawéj, Polî Azadî Sall 1325-9-13

Danîştù le lay rastewe:1- Mihemedî Gadanî, 2- Mihemedemînî Dawidî,3-Qadirî Qîtmerro(Danişyar),4-Seyd 'Ubeydîla Eyùbyan(Mamosta),5-Emîrî îmamî,6-'Umerî Muderesî,7- Qadirî Ehmedî.
Rîzî duwem rawestaw le lay rastewe:1-Emîrî Cewanmerdî Qazî,2-'Ebdulla Bedî'î,3-'Ebdullay Cewanmerdî Qazî,4-'Ebdullay Seyfî Qazî,5-Cewadî 'Elyallî,6-Ibrahîmî Dêhistanî,7-Ibrahîmî Mukiryanî.
Rîzî duwaye le rastewe:1-Ibrahîmî Dawidî(mamosta,2-Yosifî 'Elyallî,3-'Ezîzî şarux,4-'Elî Yosifyan,5-Kawus Boxtùnesr,6-Mecîdî Hîsamî,7-Rehîmî Refîqî,8-Kerîmî Qîtmerro(Danişyar,9-Husênî Dilawerî,10-Mihêydînî Nîzamî(Mamosta).

Rêjey Hêzî Pêşmerge Le Beranber Pêşewa U Rêberanî Dî Komar Be amade Bûnî Efserêkî êranî


Rêjey hêzî pêşmerge le beranber Pêşewa u rêberanî dî komar be amade bûnî efserêkî êranî le Sablaxê.

Le kitêbî "Ez Mehabadê Xµnîn ta keranêhayê Eres "da Necefqullî Pêsyan le ziman Serheng Fîwzî ke lew "dadge" nîzamiyey da ke bo Pêşewa u hawrêyanî le Mehabad pêk hêndira,dadistan bû denûsê:
"Serheng Fîwzî cige le pêşandanî bellgey pêwîst be dadge,amajey bew geştey xoy kird ke le serdemî serok komaretî Qazî Mihemed da kird bùy bo Mehabad u gutî"Qazî Mihemed nek tenê sûkayetî be erteş dekird bigre le serdanî rojî Hewtî Gelawêj [1325] u Yekî Rezber u Bîst u Yekî Xezellwer da ke bo Mehabadim kird herreşey lêkirdim u gutî:
"bem zûwane hêriş dekeme ser hêzî dewllet,Seqiz u Sine u Kirmaşanîş degrim."Le serdanî 7-î Gelawêj da le ber çawî min be bergî jeneraliyewe rêjey be hêzekanî xoy kird ".Bew qisane ra der dekewê ke em wêneye le 7-î Gelawêjî sallî 1325-î Hetawî hellgîrawe.Bellam be pêçewaney qisey Fîwzî Pêşewa bergî jenerallî de ber da niye. xalêkî cêy serinc lem wêneye da ewe ye ke Serheng Fîwzî be pêçewaney rêsay rêjey nîzamî destî be nîşaney rêz berz nekirduwetewe u bê rêzî kirduwe.

Néwî kesekan: 5- Serheng Fîwzî,1- Pêşewa Qazî Mihemed,2- Mihemed Husénî Seyfî Qazî, Seyid Mihemedî Eyùbyan,4- Birayîmî Selah?

Têbînî:Em wêneye be sipasewe le kitêbî:"Sawucbulaxî Mukrî(Mehabad) wergîrawe u wek le jêr wênekeşda hatuwe le arşîvî nemir seyd 'Ubeydîllay Eyûbyanî Merkezî(Birrek) wergîrawe, bellam be daxewe ewe berwarey wek rêkewtî hellgirtinî wêneke helle ye u
bùnî kesî 4emîş wek Birayî Selah cêy pirsyar e.

Thursday, January 13, 2011

Heme Resûlî Mikayîlî(M.M.Hoşeng 16)Le têkoşeranî Komelley J.K.


Heme Resûlî Mikayîlî(M.M.Hoşeng 16) le têkoşeranî Komelley Jiyanî Kurd le jimarey 1-î Nîştiman da,Pûşperrî 1322-î Hetawî,July 1943 çend çuwar xiştekî wî billaw bûnetewe u gerênendey Nîştiman le ser wî nûsîwye:"M.M.Hoşeng endamî jimare şazde (16)- î Komelle,lawêkî xwêndewar u buwêj (şa'r)êkî nîştimanperwer e.Em çuwarxiştekiyaney xuwarewe nimûneykî şê're cuwanekanî em lawe xoşewîsten":

Ta debînim mîletî Kurdî feqîr u ser hejar
bê ziman u bê kes u bê komeg u bê kar u bar
jêr çepokî mîletî dî radebuwêrn rojgar
awî çawim her wekû gozey serewjêr dête xuwar
***
Beş be hallî xom emin 'umrim degell xem tew-eme
mûnîs u xemxorî qelbî derdnakim her xeme
dayma bigrîm eger bo Kurdî beste ziman keme
men'î min boçî deken xellkî le her goşe u kenar
***
Ewro rojêke ke nabê dabinîşîn rencero
ya 'edû bin bo tema'î mallî dunya xo be xo
mutmeyn ken yektirî be qisey pirr u pûç u diro
rojî meydan u 'emel bigrin hemû rêgey ferar
***
Mîletî dî çî eger kirdî tereqî 'îletî ?
boçî tê nafkrî kurd ? axir etoş xo mîletî !
şod nêfaqê to sebeb ger ta konùn der zêletî
bê weten wek cûlekey dayim hetîw u ser hejar
***
Xîretî Kurdî le nêw ahad u efradî mîlel
bote ba'îsî serefrazî dezanîn la eqel
îtîhadû bê wekû ew xîretey zerbulmesel
ta bizanin çon deken tehsîlî naw u îftîxar
***
Mayeyî her core 'îz u îftîxare îtîhad
mîletî dî bem terîqe la deben rîşey fesad
îtîhadû ger bibê ca lazime 'îlm u sewad
çunke bê 'îlm u huner naka tereqî hîç kar
***
Hîç kes najî lewey duwa be bê 'îlm u huner
mîletî 'alem ke degrin 'alemêk niye bê eser
ger nebê 'îlm u huner, heywanin ebnayî beşer
mayîlî deşt û der u sehra u kêw u kêwsar

Têbînî:Em wêneyeş le kitêbî Sawucbolaxê Mokrî(Mehabad)wergîrawe,Ewîş le arşîvî rehmetî seyid 'Ubeydîllay Eyûbiyan(Birrek)-î wergirtuwe.çuwarxiştekiyekanî M.M.Hoşeng
Le rùy Nîştiman,Amade kirdinî 'Elî Kerîmî, Binkey Jîn, Silémanî 2008 nùsrawetewe.

Wêney Hêmin ke be helle wek wêney Hejar le rojnamey Azerbaycan da billaw kirawetewe


Hêmin Le Tewrêz!

Rojnamey Azerbaycan organî Fîrqey Dêmokiratî Azerbaycan le jimarey 221-î xoyda, Dùşemo 20-î Cozerdanî 1325 em wêneyey Hêminî be helle le ciyat wêney Hejar billaw kirduwetewe.Le nusxeyekî em wêneye ke pêştir lêre da billaw kirawetewe u le ser bergî jimare 73-î gowarî Mehabad da billaw kirawetewe, Hêmn ew şerhey xuwarewey be zimanî Farsî nûsîwe ke renge ew wêneyey bo bîrewerî bo dostêkî xoy nardibê u ew şerhey le ser nûsîbê:

"êsta ke be daxewe mùy ser u rûm berew sipî bûn deçin u çirç u çollêkî zor le ruxsarim da peyda buwe her katêk çaw lew wêneyey xom dekem ke yadgarî tafî lawênî u rojgarî kamranî mine,henaseyek helldekêşim u em şê're le bin lêwan dellêmewe: pîr bûm lem kone deyre da , ey lawetî le kwêy yadt bexêr bê.Em wêneyem le Banemerrî sallî 1325 le temenî bîst u pênc sallî da le yekêk le 'ekasxanekanî şarî Tewrêz kêşawe,ew demî hêşta jiyanî hawserîm dest pê nekird bû u sellt bûm u taqe yadgarî serdemî xoşbextî u lawetî mine
- 20/12/1334 Mihhemedemînî şêxulîslamî

mekêşe le xorra em nexşe nexiş dekey ey neqaş
xwên degrî eger ser le ehwallim derbihênî
çi pêwîst deka le duway min em tîmsale
felek çî le gell xom kird ta bika legell tîmsalm


Têbînî:em nusxeye le kitêbî "Sawucbolaxê Mokrî(Mrehabad) wergîrawe ke be daxewe le kitêbî nêwbiraw da nehatuwe serçawey kê ye!

wêney Hejar ke wek wêney Hêmin le rojnamey Azerbaycan da billaw kirawetewe


wêney Hejar ke wek wêney Hêmin le rojnamey Azerbaycan da billaw kirawetewe

Hejar lew serdemey da ke rabîtey Ferhengî şûrewî le Tewrêz "Allekok " u " Laylay " bo çap kirduwe.ew uwêneyey Hejar wek wêney Hêmin le jimarey 217-î Azerbaycan organî Fîrqey Dêmokiratî Azerbaycan, 10-î Cozerdanî 1325-î Hetawî da billaw kirawetewe. Le rojnamey Kurdistanîş da nusxey em wêneyey Hejar billaw kirawetew.


Têbînî:em wêneyeş le kitêbî "Sawucbolaxê Mokrrî (Mehabad)" wergîrawe.be daxewe le kitêbî baskiraw da serçawey em wêneye bas nekrawe.

Fetahî Hamîdî le Medresey Nîzamî Bako


Fetahî Hamîdî yek lew xwêndkaraney komarî kurdistan nardinî bo bako bo Xwêndinî nîzamî

Têbînî:em wêne ye be sipasewe,le kitêbî:"Sawucbolaxê Mokrî(Mehabad,gêrdwerî we talîf:Fêrêydùn Hekîmzade wergîrawe.Ewîş le arşîvî nemr Seyid 'Ubeydîlay Eyùbyanî merkezî(Birrek)-î wergirtuwe.

Keşefî Zêw, diyarî Hîzbî Dêmokratî Kurdistan Bo Erteşî Sûr. 7-i Banemerrî 1325 Tewrêz



Keşefî zêw diyarî Hîzbî dêmokratî Kurdistan bo Erteşî Sûr, ke be Kurdî u Rûsî ew peyamey le ser hellkendirawe:(bedaxewe lewaneye yek dû ûşey duwayî perrîbê)
" çunke le manewey leşkirî sur le kurdistanda gelî kurd le akar u piyawetî wan zor memnûne.Ewrro ke deronewe ewa ew diyariye bo bîrewerî le layen Hîzb [î Démokratî kurdistanewe pêşkêş dekrê].

Serçawe: Critical Past

Hêzî Pêşmergey Kurdistan le Rêwresmî Berrê kirdinî Erteşî Sûr le Tewrêzê.7-î mangî Bannemerrî 1325-î Hetawî




Hêzî Pêşmergey Kurdistan le Rêwresmî Berrê kirdinî Erteşî Sûr le Tewrêzê.7-î mangî Banemerrî 1325

Têbînî wêney yekem u duwem le jimarey 204-î Azerbaycan(Sêşemo 31-î Banemerrî 1325) wergîrawe u le bin wêney yekem nûsrawe: " Dîmenêk le gelî Kurd le Tewrêzê" u le bin wêney duwem nûsrawe "le deste çekdarekanî gelî qaremanî Kurd".Wêney séhem ke her î heman boneye le Malperî Critical Past wergîrawe.

Beşdarî kirdinî nwêneranî komarî kurdistan u hêzî pêşmerge le rêwresmî berrê kirdinî Erteşî Sûr.Tewrêz 7-î Banemerrî 1325



Beşdarî kirdinî nwêneranî komarî kurdistan u hêzî pêşmerge le rêwresmî berrê kirdinî erteşî sûr. 7-î Banemerrî 1325 le tewrêzê.lay rast Sedîqî Heyderî mudîrî kullî întîşarat u tebilîxatî Kurdistan,lay çap Serpolî 2 Seyid Mihemedî Tehazade mu'awinî Hîzbî Dêmokiratî Kurdistan.Lew rêwresme da ew tabloye u keşefêkî zêw ke sipasî gelî Kurdî le ser nûsrawe le layen Hîzbî Dêmokiratewe pêşkêşî fermanderanî erteşî sûr kirawe.

Têbînî wêney yekem le jimarey 203-î rojnamey Azerbaycan (Yekşemo 29-î Banemerî 1325/20-î May 1946) da çap kirawe u wêney duwem le saytî Critical past wergîrawe.

Amade bùnî Pêşewa Qazî Mihemed u Mîr Ce'ferî Pîşewerî le manorî hêzî Fîdayi le şagolî Tewrêz 5-i Banemerrî 1325


Amade bùnî Pêşewa Qazî Mihemed u Mîr Ce'ferî Pîşewerî le manorî hêzî Fîdayi le şagolî Tewrêz 5-i Banemerrî 1325


Pêşewa Qazî Mihemed u Mîr Ce'ferî Pîşewerî serokî Fîrqey Dêmokiratî Azerbaycan u Serokwezîrî hukûmetî mîlî Azerbaycan,be pêy xeberêk ke le jimarey 184-î Rojnamey Azerbaycan,(Yekşemo 8-î Banemerrî 1325 billaw kirawetewe, rojî 5-î Banemerr Seryan le teşkîlatî erteşî Fîdayi dawe u le şagolî manorî topiçîyanyan beser kirduwetewe u em wêneyey serewe lew boneye da le rojî pêncşemo 5-î Banemerî 1325 le şagolî hellgîrawe.

Têbînî: Em wêneyeş be sipasewe le mallperrî Azerbaycan wergîrawe u be daxwe şerhî bin wêneke helleye. Dîdarî Xucemîr zor duwtir buwe!

Jimareyek le karbedestanî Komarî Kurdistan


Jimareyek le karbedestanî Komarî Kurdistan

le lay rastewe neferî duwem Rehîmî Leşkirî serokî defterî pêşewayî,neferî sêyem Birayim Xanî Selah,neferî pêncem Hejar ?

Têbînî:Em wêneye be sipasewe le mallperrî Azerbaycan wergîrawe

Pêşewa Qazî Mihemed le defterî karî xoy


Pêşewa Qazî Mihemed le defterî karî xoy


Têbênî :Em wêne ye le kitêbî:"Ez Mêhabadê xùnîn ta kiranehay Eres,nûsînî Necefqulî Pisyan wergîrawe

çarde Bellgey Dezgakanî Komarî Kurdistan




[Bellgey 1]

laperre 1

nîşanî : îdarey çapxaney Kurdistan- Mehabad
jimare: 14
berwar:15/6/25

îdarey şarewanî Kurdistan

Ewro rojî Heynû se'at duwazde, wextêkî kargeran îcazey royiştineweyan dedrêtê "Elyas Elyasî" hurufçînî çapxane me'lûm niye le rùy çi nezerîyewe le çapxane da,ke tewawî esbab be bênzîn u maslle deşorê u hetta karger lîbasîşyan bênzînawî ye,
'emden kibrîtî hell deka u be berhellbêney bênzînawî axay Rehîmî Debbaxîyewey denê ke bîsûtênê,fewren girr bilînd debê,îsma'îlî Futuhî laqî desûtê u êsta tehtî m'alîcey daye u hem boxoşî awîr degirê, nîzîk debê be kullî çapxane u helîebî bênzîn awîr bigrê.Rica ewe ye fewren Elyasî Elyasî degrin u tewzîhatî lazmey lê werbigîrê ke ew herekate çibû u boçî kirduyetî u lew

laperre 2

babetewe tehqîqatî lazim bifermûn u netîcey ê'lam bifermûn u perwendey emir be dadgay îhalle bikê.

- îmza: serokî çapxane[îmzake naxuwêndrêtewe,bellam ewdem serokî çapxane "Qadirî Muderîsî" buwe.[ -Hêdî-]
- îmza: defterî sebt ....

le bin nameke têbînî "defterî şarewanî kurdistan" bew çeşne nûsrawe: "Agadarî fewrî: îqdamî têda defermùy u perwendey be dadga hewalle defermùy".
5- 5 îmza
- morî defterî şarewanî Kurdistan
berwar:15/6/25
jimare 2421


Têbînî "Hêdî":

- dew bellgeye da nêwî "Rehîmî Debbaxî" hatuwe; de bellgekanî dîkey serdemî komar da "'Ebdullay Debibaxî" wek kargerî çapxane nêwî heye.

Têbînî "Hesenî Qazî" :

- lew bellge ye ra derdekewê ke le çuwar çêwey îdarey şarewanî da beşî lêkollînewe hebuwe u be "Agadarî" nawî hatuwe.Eweş wergêranêkî rastewrast buwe le "Agahî" Farsiyewe.
- le rùy zimanewe ewdemî "berwar" le birî "betarîx", yan "tarîx" be kar hatuwe.
- le ciyat wuşey "Cum'e", "Heynû" dekar kirawe, le rojnamey "Kurdistan"îş da her waye.
- defterî şarewanî Kurdistan,namey hatuwî sebt kirduwe.le moreke ra derdekewê, ta tarîxî 15/6/1325 , 2421 name le defterî şarewanî Kurdistan sebt kirawin.

[Bellgey 2]


[Bellgey 2]

89/2444
-----------
25 6

Dadistanî Dadseray Kurdistan

7 per perwendey "Elyasî Elyasî"-î kelîmî,kargerî çapxaney Kurdistan,ke le çapxane da îqdamî cînayî u siyasî kirduwe,le pêwendî ew nameye da nardira u rica waye nîsbet be sudûrî qerarî lazim îqdam defermûn.

- serokî şarewanî Kurdistan- Nîzamî
- mor u îmza
- axay mustentîq
- resîdegî u qerarî pêwîst sadir bifermûn
- mude'iyul'mûm- îmza- 1325/6/17
le perawêzî namekeda:
- defter Elyas Elyasî u Isma'îl Futuhî îhzar biken
- mustentîq îbirahîmî Qazî
- îmza- 1325/6/18


şîkirdinewey "Hesenî Qazî":

wa diyare duway lêkolînewey şarewanî, serokî şarewanî Seyd Xidrî Nîzamî(Seyd Pîre) daway le dadistanî dadseray Mehabad kirduwe lew barewe birryar bida. mude'iyul'mûm(dadistan)îş perwendekey hewalley mustentîq (bazpurs) kirduwe.

Têbînî "Hesenî Qazî":

- şêwey destinûsî ew nameye ke be îmzay seyd Pîrey serokî şarewanî ye, we destxetî 'Erebî- Kurdî deçê؛ bew pêye debê katîbî seyd Pîre le Kurdekanî ew dîw bûbê.
- be pêy agadariyek ke le jimarey 85-î rojnamey Kurdistan da billaw kirawetewe (21-î Xermananî 1325) dadistanî dadseray Mehabad nawî " Lahûtî " buwe

[Bellgey 3]


[Bellgey 3]

89
------
16/6/25

Serokî Berzî şarewanî Kurdistan
'Eynî perwendey Elyasî Elyasî kelîmî legell dû per pirsiyar lew pêwendiye da teqdîm kiraw şexsî nêwbiraw be kullî tekzîbî şikayetî mudîrî çapxane deka.
Agadarî 16/6/25
- agadarî/ tehiye bifermùy
- îmza

[Bellgey 4]



[Bellgey 4]

Pirsiyarî Elyasî Elyasî kelîmî

p- xot me'refî bike.
u- nêwim Elyasî Elyasî,kurrî'Ezîz, kelîmî,şuxil kargerî çapxanem.Huquqim sed timen. îmza
p- çend mange meşxullî?
u- mang u nîwêke. îmza
p- serokî çapxane le jêr namey jimare ---- le to şikayet deka ke be xelafî muqererat le çapxane da perroy bênzînawît be menzûrî le beynbirdinî çapxane awir dawe u le zîmin da Simaylî Futuhîş bew awre awrit têberdawe ke êsta le bîmarstan da kewtuwe.'îletî ew îqdame çiye?
u- kirasêkî refîqî ême ke bo kar kirdin deberî dekird le ser xuwançey hurufçînî danrawe.Simaylî Futuhî kutî dwênê kutim ew kirasey dakene u berhellbêne deber ke, ewe firrêy nada.le riqan deydem bew kurre Barzanî ye.Day be kurre Barzanî.Ewîş be wasîtey şirrî qebûlî nekird,kibrîtî le gîrfanî min derhêna u awirî têberda u de deqîqe le ber dimî minî ragirt.Kutim bosoy dê,bîbe derê firrêy de!Sedîqî Bekrî le jûrê îslahî rojnamey dekird.Emin meşxullî qisekirdin bûm legell ew.
Qapêkî bênzînî çûke ke kargeran destiyan têda deşon be qedrî nîw îstîkan bênzînî têda bû be ser kirasekey dakirdibû,awir degirê.mewzù' eweye. îmza
p- pes danî guzarîşî axay Muderîsî lew mewzû'e da diroye yan na?
u- bê îtla' bû, we îla şikayetî nedekird. îmza
p- le surtêkda,tehequqî,eto şexsen ba'îsî ew kare buwî.Delêy [çî]?
u- hazirim bo her mucazatêkî.îmza
p- zaminit heye?
u- bellê. îmza
p- îzharatî xot îmza dekey?
u- bellê. îmza
- pirsiyar le Elyasî Elyasî kelîmî le rojî 16/6/25da wergîra
- îmza: serokî agadarî 16/6/25