Biraymî Nadrî cêgirî wezîrî Ferhengî Komarî Kurdistan

Biraymî Nadrî cêgirî wezîrî Ferhengî Komarî Kurdistan
Em wêneye î çend sal ber le pêkhatinî Komar e.Birayim xan wênekey pêşkeşî endamêkî dîkey Jêkaf Seyd Tahîrî Haşimî le Kirmaşan kirduwe u be xetî xoy boy nûsîwe. Destxetekey lay çap î Reşîd Bacelan e ke dost u hawrêy herdûkiyan buwe le Xaneqîn.
Serçawe: Mohamad 'Alî Soltani, Ehzabê Siyasî u Encomanhayê Serrî der Kirmanşah, Ez Feramûşxane ta Xanêyê  Siyah.
Nemir Menafî Kerîmî le serkirdekanî Komarî Kurdistan le mer Biraymî Nadirî denûsê: 
" Çuwar mang le hukûmetî Kurdistan têperîbû u lew maweyeda kemukurtî u kêşey karubarî perwerde ta radeyek belada xira, belam îdare kirdinî medresekan le gel ew hemû hewleş ke dirabû pêdawîstî be cîdiyetêkî ziyatir bû, bo pêşgirtin lewey karekan nekewnewe ser yek u karî ferhengî çetî tênekewê axay Biraymî Nadirî m kirde cêgirî [wezaret] î Ferhengî Kurdistan nawbiraw yekêk le lawanî xwêndewarî Kirmaşanî u lîsansî edebîat bû, berêzî lawêkî zor helsûraw u le cêbecêkirdinî karekan da cîdî bû, şew u roj bo demêkîş çiye le pêrageyiştin be pêdawîstiyekanî medresekan tenexî ne dekird u erkekanî xoy be baştirîn şêwe pêk dehêna u min be fikrî asûdewe be karekanî dîkey hîzbiyewe xerîk bûm".
( Menaf Kerîmî,yaddaştekanî Menafî Kerîmî wezîrî Ferhengî Komarî Kurdistan, wêbinûsî ruwange, 25Janviyey 2012- em yaddaştane ke le perawêzî kitêbî Se'îd Humayûn da hatûn Hesen Qazî le Farsiyewe kirduwyetî ye Kurdî Soranî)

Dugmey Yunîformî Nîzamî le Serdemî Komarî Kurdistan da

Dugmey Yunîformî Nîzamî le Serdemî Komarî Kurdistan da

Wecdî 'Usman Cemîloxlû yekêk le endamanî binemaley Cemîl Paşay Diyarbekirî buwe. Qedrî Cemîl Paşa ber le seferî xoy bo serdanî Komar Wecdî narduwe bo Mehabad u naw biraw lewê le rêzî Hêzî pêşmerge le Mehabad u le berey Serdeşt xizmetî kirduwe. Duway rûxanî komar le gel Barzaniyekan paşekişey kirduwe u le pêk helpirjanêkda le gel erteşî Iran birîndar buwe, duwatir gerawetewe Sûriye u le salî 1996 le nexoşxaneyek le Ttewrêz koçî duwayî kirduwe.

Serçawe: Malmsanîj, binemaley Cemîl Paşa Diyarbekirî u Kurdayetî(wergêran le Turkî yewe), çapî dezgay Bîr,çapî duwem , Diyarbekir 2007

Dr.Semedof reyisî Nexoşxaney Şûrewî le Tewrêz

 Dr. Semedof reyisî Nexoşxaney  Şûrewî le Tewrêz

Kurdistan , organî Hîzbî Dêmokiratî Kurdistan, jimarey 76, Sêşemo 22 Gelawêj 1325 / 13-î Ab 1946
Bîmarstanî  Şûrewî ya şefaxaney Kurdan,Dr. Semedof u xanimekey ya dayk u babî bêmaran
Be qelemî cenabî Jeneral Seyf Qazî
Danîştûwanî nîştimanî  Şûrewî hemû çit u gişt hêzêkyan bo berz kirdinewe u necat danî efrad u komelanî lêqewmaw le nexoşî u dîlî u aşna kirdinî ewan be şarstaniyet u serxistinî payey jiyanî mîlete hejarekan bexit deken.
Bo danîştûwanî nîştimanî Şûrewî hîç şitêk beriztir u benirixtir le perepêdan u serxstinî jiyan u leşsaxî new'î beşer niye. Be kurtî rêjîmî Şûrewîş yeke yeke u komelanî xelkî   Şûrewîş ke Lênînî mezin berdî binaxey dana u Stalînî gewre perey pêda be berizkirdinewey mîlel u netewey wedakewtû u dest girtinî ew mîletane têdekoşin ke le qurawî bedbextî u nexoşî u hejarî da dîl u le tawî çarereşî da ta esto pêwe bibûn.
Her le ber em husnî niyet u be şerdostî yeye ke bîmarstanî Şûrewî le mawey 3 sal u hendêkda xizmetêkî pir nirxî be nexoşan u hejaran kirduwe u ta ewro hezaran eşxasî nexoşî le giyan burduyan le merg necat dawe u le nêw şu'ebatî bîmarstanî Şûrewî le Iran da bîmarstanî Şûrewî Tewrêz bo mu'alecey bêmaran u necat danî nexoşan le mirdin derecey hewelî wergirtuwe.
Bîmarstanî Şûrewî le Tewrêz le ber ewey hatuçoy Kurdistanî be ser da heye, Kurdistanîş çunkû le heysî bêhdarî zor le paşe naçarin bo mudawa u mu'alece be Tewrêz murace'e biken xizmetêkî zor zilî be Kurdan kirduwe u ta ewro çend sed Kurdî le giyan burdû ke le ber sextî merez mergyan le pêş çawî xoyan muhtem dîwe le merg necat dawe u le wergirtinî heqî mu'alece bê endaze mura'atî hejaran deken. Bîmarstanî Şûrewî le Tewrêz şefaxaney Kurdan e. Ew xizmetey bîmarstanî Şûrewî le Tewrêz le mudeyekî kem da be Kurdanî kirduwe bê wêne ye u tewawî ew muwefeqiyete le eser zanayî u hewl u têgeyştinî pir dost u new' perwer axay Dr. Semedof reysî bîmarstanî nêw birawe. Em şexse be şew u be roj tewawî wextî xoy serfî xizmet u çawedêrî bêmaran deka. Axay Semedof şexsî xoy cuzîyatî wez'iyetî bêmaran le heysî xorak u poşak, menzil, textî xuwab, rextî xuwab , lîbas, dewa ,mu'alece, nezafet , sardî u germî menzil u her şitêk ke bo bêmar sûdî bibê ya zerer bigeyênê reçawî girtuwe u çûktirîn xefletêk le bêmaran naka.
Em şexse bo xizmetî bêmaran şew u roj nazanê u bo ew wextî îstirahet u kar wek yeke, tenya ew wexte u ew kare le berçaw ew da ehemiyetî heye ke be qazancî bêmar bêt. Bawerim pê biken piyaw xeyal deka ke esasen mandû bûn le wucûdî em şexse fe'ale da kar naka u ya wucûdî ew le madeyek durust kirawe ke degel wucudî xelkî dîke ciyawaz e. Xanimî axay Dr. Semedof le xoy kemtir niye. Ew xanime zana u pir mêhr u muhebete le tewawî merahîlî pê rageyiştin be wez'iyetî bêmaran şan be şanî mêrdekey hazire u be reftar u kirdarî pir mêhr u 'atîfey xoy nexoşan delawênêtewe u be sax u silametî u şefa umêdewaryan deka.Be rastî em dû zate bawik u daykêkin ke xuda bo nexoşanî nardûn .Lew bêmarstane da le ber çaw axay Dr. Semedof u xanimekey da hemû bêmarêk wek yek wan u hemû be nîhayetî cîdiyet u be nezerî musawat derman dekrên. Zordar u bê zor, feqîr u dewlemend le kin wan hîç ferqyan niye. emin ke em qisane delêm be hewa niye, belkû cigelewe boxom çendîn car be çaw dîwme şexsen degel jimareyekî zor le hejaranî nexoşî Kurd u 'îdeyek le pêşmergekanî birîndarî Hêzî Kurdistan dew bîmarstane da mu'alece dekiran hîç şu'beyek le bîmarstan nebû ke çend kes Kurdî têda mu'alece nekrê. Be rastî ew ehemiyetey ke be mu'alecey muhîmterîn şexis dedra be çûketirîşiyan ew ehemiyete dedra. Esasen dewêda hejar u dewlemend u gewre u çukole me'nayekî niye u ewaneş hemû le ber u bûy beşer dostî u new' perwerî axay Dr. Semedof u xanimekey dezanim, le ber ewe be hoy em çend kelîmeye supasî bê payanî xom le layen hemû xelkî Kurdistan be taybetî le layen pêşmergekanî Kurdistanewe bew dû şexse new' perwer u beşer doste ke mîweî baxî terbiyetî Lênîn u Stalînî meznin pêşkeş dekem u humêdim waye dewlet u efradî mîletekanî îtîhadî Şûrewî hemîşe be deselat u serberiz u dujmin le beranberî ewan da pest u zelîl bêt u xuda ew dost u mîlete hetaheta ye payedar ka u bo xizmet be new'î beşer muwefeq u pîrûzyan kat.

Wêneyekî dîkey pod polkovnîk Husênî Zêrîngeran (Furuher)

Wêneyekî dîkey pod polkovnîk Husênî Zêrîngeran (Furuher)

Nemir Ibirahîm Zerdeşt Furûrher mindalî gewre u taqe kurrî Husênî Furuher le kotayiyekanî salî 2010 be rêgay Facebook da ew peyamey xuwarewey bo min nardibû, bedaxewe Ibirahîm Furuer le 14-î July-î salî 2011 le şarî Dortmund- î Elman malawyî le jiyan kird. Nemr lew hemû salane da lêpirsrawane arşîwy wêney bawkî parast.
Biray xoşewîst kak Hesenî Qazî

Le bîrewerî êwe le barey byogirafî bawkim (Husên Furweer) her çend be kem u kurtîş bê zor zor sipasû lê dekem u diyare nêwî le bîr însanhayî berêz u mweeqîq neço u car car ya debîsim ya dexwênimewe u debînim bew core bîrewerî lê dekirê u eweş bo min cêy şanazî ye. Le zehmetekanî êwe bew boneye qedirdanî u supasî lê dekem. Hîwam waye lej yantan da hemîşe serkewtû, muwefeq bin. Sax u silametî êwe arezû dekem.Ibirahîm Furweer25-î December-î 2010

Husên Furuher (Zêrîngeran) u mindalanî bê serperist

Em wêneye  be boney hetûy Zimanî Kurdî le Bakûrî Kurdistan bo carî yekem bilaw dekrêtewe

Têbînî: Husên Furuher (Zêrîngeran) be desxetî xoy şerhî boney helgîranî wênekey le piştî nûsîwe. Dekirê ew berwarey duwatir nûsîbê.çunke basî kokirdinewey mindalekan u deber xwêndinyan nan le " Mektebî Gelawêj" zûtir lew berwarey Zêrîngeran le piştî wênekey nûsîwe wek le xuwarewe debînin le rojnamey Kurdistan da çap kirawe. Le wêneke da Zêrîngeran le rîzî piştewe le rastewe kesî deheme ( şedey reşî le sere u destî le ser şanî dû le mindalekan danawe). Ew wêneye be sipasêkî zor le layen binemaley berêzî Furuher bo em malpere nardirawe. Cêyî serince wêneyekî dîkey ke her lem boneye da helgîrawe pêştir le " Wêney Komarî Kurdistan" da bilaw kirawetewe.
Ew wênem rojî îftîtahî resmî mektebî gelawêj ke memûriyetim le teref heyetî Hîzbî Dêmokratî Kurdistan heye mindale hemalekanim bo medresey xirdekirdinewe u tehwîlî şarewanîm deda.
25/ 1 / 15

Kurdistan, jimarey 1, salî yêkem, pêncşemo 1324 / 10 / 20 / 11 January 1946
Kobûnewey heyetî ferhengî kurdistan jimare 32

Rojî çuwarşemoye 12-10-24 celesey Heyetî Ferhengî Kurdistan satî duwî pêş (paş) nîwero gîra le babet mekteb u dananî dû nefer pişknêr bo mektebekan guftugoy lazim kira.Axayanî 'Elî Xusrewî u Rehîm Leşkirî bo pişkinêrî helbijêrdiran u hukmyan sadir kira.
We qerar dira ew mindalaney bê kesin we be suwal meşxûlin ko bikrênewe le naw mîllet da beş bikrên we rojane le Mektebî Gelawêj bixwênin u bo xirkirdinewey ew hejare bê kesane be şarewanî emir dira ke xiryan katewe u biyan date dest axayanî Husên Furuher u Menafî Kerîmî u ewanîş be nêw mîllet da beşyan ken.
2-Be ekseriyetî ara pesind kira axayanî Furuher u Kerîmî xelkî bêsewad hazir ken ke şewane le mekteb da be zimanî Kurdî bixwênin.
3-Pesind kira hemû nîşane (tabo)î îdaran u mekteb u tecaretxanan u 'îmaretan bigorin be Kurdî binûsrê.
4-pesind kira ke ew mindalaney ko dekrênewe temenyan le şeş ta çarde salan ziyatir nebê.
5-le axirî celese da pesind kira ke celesey dîke cûrî lîbasî şagird mektebekan me'lûm kirê. 

Podpolkovnik Husênî Zêrînegeran u Binemalekey

Têbînî : em wêneyey Husênî Zêrînegeran u kurekey Ibirahîm Zerdeşt Furuher bo carî yekem bilaw dekirêtewe.Wêney yekem pêştir le "Wêney Komarî Kurdistan " da bilaw kirawetewe. Zor spas bo binemaley rehmetî Ibirahîm Furuher bo nardinî ew wêne benrxane!

17-î Xakelêwe, 67 emîn salwegerî şahîd bûnî 4 efserş Komarî Kurdistan

Berwarî 26/1/24
jimare758/461/1 wezartî karubarî nawxo
îdarey polîsî giştî wulat

dayrey polîs
wezaretî kar u barî nawxo

Be agadarîtan degeyênîn. îdarî polîsî Mehabad radegeyênê.

1- Hamîdî Mazûçî 2- Mihemedî Nazmî 3- 'Ebdula Rewşenfikr 4- Resûlî Nexedeyî le efseranî dêmokratekanî Mehabad u le hawkaranî Mihemedî Qazî ke le cebhey Serdeşt u şwênî dîke be dijî hêzî dewlet raperrînî çekdaraneyan kirdibû u le dadgey zemanî şer da be î'dam hukim dirabûn u le Tewrêz zîndanî bûn şewî 26/1/ 17 hênrane Mehabad u se'at 24 [ 12î şew] duway be cêgeyandinî rêwresmî mezebî u qanûnî le meydanî Pehlewî ke le xiyaban helkewtuwe le dar diran u bo beyanî se'at heşt termekan hênrane xuwarê u duway be cêgeyandinî rêwresmî îslamî nêjrawin u hêminî u nezmîş berqerar buwe.

le layen serokî polîsî giştî wulat – serheng Hîsamwezîrî

Têbînî : Emro Yekşeme 17-î Xakelêwey  1393 , hawkate legel 67emîn salwegerî le sêdare diranî çuwar efserî komarî kurdistan: Hamîd Mazûçî, Mihemed Nazimî, 'Ebdula Rewşenfikr u Resûlî Nexedeyî le meydanî Çuwarçray Mehabad. Wêney yek lew şehîdane wate Hamîd Mazûçî le Facebookî berêz Se'dûn Mazûçî wergîrawe. Belgey " şarebanî giştî Êran " îş le kitêbî :" Asrarê Muhakêmêyê Qazî Muhemed we Yaraneş, çapê dowom, girdawrî u tircomeyê: Mohemed Rêza Seyfê Qazî , salî 1380-î hetawî wergîrawe. 

Wêneyekî nenasrawî serdemî Komarî Kurdistan

 Wêneyekî nenasrawî serdemî Komarî Kurdistan

 Têbînî: em wêneye le albomî wêney malî Eyûbyan wergîrawe. Berêz Fereydûn Hekîm Zade le torî komelî Facebook da bilawî kirduwetewe. Bedaxewe hîç zanyariyekî cêy bawer sebaret be şwên u boney helgirtinî wêneke bedestewe niye, belam be şêwey clubergekan ra derdekewê î serdemî Komarî Kurdistane.

Wêneyekî zor serncrakêş u mêjuyî Husên Zêrîngeran

Wêneyekî zor serncrakêş u mêjuyî Husên Zêrîngeran

Em wêneyey Husên Furuher (Zêrîngeran) de cilubergî nawçe Kurdiyekanî b
Bakûrî Rojhelatî Kurdistan da heta bilêy serncrakêş u nirxî mêjuyî zore. Be berawerdî demuçawî Furuher le tek wênekanî dîkey da der dekewê le serdemî Jêkaf yan duwatir le zemanî komar da helgîrawe.Be leberçaw girtinî rûdawekanî Oktobrî 1921 renge ziyadegoyî nebê bigutrê le Mehabad u dewruberî bîreweriyekî xoş lew nawçane nebuwe. Husên Zêrîngeran renge wîstibêtî be deber kirdinî ew ciluberge cext le ser pêwîstî tebayî nawkoyî Kurdan bika. Cêy sernce le salanî duwayî jiyanî le Taranîş dîsan be cilubergî bakûriyewe wêney wîman bedesteweye.


Têbînî: Em wêneye le albomî nemir Birayîm Zerdeşt Furuher kurî Husên Zêrîngeran wergîrawe.Be sipas bo yay Ferîba u hemû endamanî binemaley Furuher!
Be bê amaje kirdin be serçawe  bilaw kirdinewey em wêneye u şerhekey rewa niye!

Husên Zêrîngeran ( Furuher) legel Dilşad Resûlî u Qasim Qadirî Qazî

Le rastewe bo çep : Dilşad Resûlî , Qasim Qadirî Qazî , Husên Zêrîngeran ( Furuher) le damezrêneranî Komeley Jêkaf. nusxeyekî dîkey em wêneye pêştir le "Wêney kumarî kurdistan " da bilaw buwetewe, be bê ewey be berwarî bilaw kirdinewey bizanîn. Be xoşiyewe le pişt em nusxe make da Furuher be xetî xoy berwarekey nûsîwe:3/3/ 1325 ke rojêkî cum'e beranber be 22-î May 1946
Be pêy rojnamey Kurdistan ( jimare 14, çuwar şemo 24-î Rêbendanî 1324/ 13î February 1946) Qasim Qadirî Qazî, 'Ebdulrehman Zebîhî, Dilşad Resûlî u dû zîndanî dîkey Kurd ke le Kurdistan da nêwyan nehatuwe, duway nîzîkey heşt mang le zîndanî Taran ber bûn.
Têbînî: sipas bo binemaley Furuher bo le berdest nanî em wêneye 

Helkirdinî alay Kurdistan le Nexede be serperistî Husênî Furuher ( çuwarşemo 28-î mangî Sermawezî 1324)

Kurdistan, bilawkerewey bîrî Hîzbî Dêmokratî Kurdistan, jimarey 25, Yekşeme 26-î Reşemey 1324 
17-î Mars 1946
Helkirdinî alay Kurdistan le Nexede
şewî Sêşeme bû danîştibûm legel legel hawrêyekaniman le jûrekey xoman da ke le pir kak Mihemedî Qadirî be peşokawî xoy be jûr da kird u be çawî pir le giryanewe kutî: " mijde mijde bê îmro alay Kurd le Mehabad beriz kirayewe" u be duway em qiseye pelamarî dayn u destman kirde milî yek u be bêdengî mudetê xerîkî riştinî firmêskî şadî buyn.belê hîç kesêk le ême ney detuwanî ke qiseyek bikat. Duway ew mudete serim helbirî u kutim: " ah ewe to bilêyt xew bêt ya heqîqet bêt alay Kurd le Mehabad beriz kirayewe u destim kird be pirmey giryan.
Ewendî beser neçû yekêk le hawrêyekanim kutî birakanim bese giryan pêwîste hemû helsîn şayî bikeyn, lew wexte da kak Mihemedî Qadirî helî daye u kutî: rojî çuwarşemeş lêre beriz ekirêtewe. Hawrêyekem dûbare hatewe qise u kutî: " ke wa bû ême nabêt sefer bikeyn takû alay pîrozman be çawî xoman nebînîn lêre beriz bikirêtewe" êmeş hemû muwafeqetman kird le ser qisekey. " kak Husên Furuher u kak 'Elî Xusrewî be nimayende le Mehabadewe hatûn u alay muqedesiyan le kine u êsta le menizlî kak Ehmed mîwanin. kak Mihemedî Qadirî le berxoyewe kutî: 'êmeş bê perwa helsayne ser pê u be bê ewey îzin le mîwanekeman bixwazîn her kese boxoy be rakirdin çû bo male kak Ehmed u lewêş ew kare rehatu giryaniman kird wekû le jûrekey xoman kirdman. kak Ehmedî Qadirî ke serokî Partî Dêmokiratî Kurdistane le Nexede ( mebest HDK e) destbecê serbazanî ko kirdewe u kaxezî de'wetinamey teslîm kirdin ke bîben bo axayan u re'iyetî etrafî Nexede bo hazir bûn le wextî beriz kirdinewey ala da.
Rojî Sêşemo deste deste suwaranî Kurd u tifengçiyan daxlî şar bûn minîş cêga be xom nagirim u her emser ew serim dekird. u kak Ehmed Qadirî emrî kird ke cewanan kobinewe, u hêndêk surudî mîllîyan fêr biken. êmeş zor keyf xoş buyn lew wezîfeye ke pêman bexşrawe. Ew roje her xerîkî fêr kirdinî cewanan buyn.
Rojî çuwarşemo ke bîst u heştî mangî Sermawezî bîst u çuwar ekat le se'atî 6 da ehalî Nexede u bang kirawanî dewr u piştî le berdemî îdarey Dêmokrat da kobûnewe. Qutabiyanî Ermenî u Asorî be xoyan u be beydaxî sûryanewe berew îdare hatin , cewananî Kurd be pîryanewe çûn u le çeplerêzanêkî berz u ferehnayiyekî zorewe qutabiyekan geyiştine cêgay dandirawî xoyan. Duway ewanîş betertîb qutabiyanî Nexede her wa daxlî cêgay xoyan bûn u be goranî hemasî mîllî u çeplerêzanêkî bê hawtawe. Lew beyne da kak Ehmedî Qadirî serokî Partî Dêmokiratî Kurdistan le mentîqey Nexede da destûrî da be dest pêkirdinî şadî u berzkirdinewey alay.
kak Husênî  Furuher  u kak 'Elî Xusrewî alayan bird bo ew suwaraney ke le derî şarî westabûn. Suwaran alayan wergirt u be carêk sêsed u penca suwarçakî kurdî her yekêk rostemêk bûn bo xoyan be alay muqedesewe ke le pêş suwaranewe helgîrabû be întîzamêkî zor cuwan le jêr serkirdeyî kak Se'îdî Qopî, kak Mihemedî swar, kak Ehmedî Ehmedî dayîre u îdarey Partî hatin u ta geyiştine lay bînakewe be bê jimare mer u manga le ber demî ala da serbira u dengî çeple u hura kêşan degeyşte kehkeşanî felek.Suwarekan ke nîzîkî de hengawyan mabû bigene cêgay xoyan be carêk nîzîkey çuwar hezar kes hêrşyan bird bo ser alake u ziyaret kirdinî u sucde birdin. Belam karî qerewilekan rast bê ke duway zehmetêkî zor alayan geyande ser peyje. Ew car norey ême bû ke le serban bidwêyn , ziyaretî bikeyn u elbete her kes hewlî eweyetî ke zûtir u yekem kes bê ke ziyaretî bika u em yekemeş weber kak Xulam Reza xanî Xusrewî kewit ke le hemwan be peroştir u behêztir bû u minîş wextêk ke seyr dekem her tenya xom nîm ke firmêskî şadî derêjm belkû becarêk desreyan be çawanewe girtuwe,belam kak Husênî Furuher u kak Eli Xusrewî debê beşî xoyan riştibê le Sablax, u kak Husênî Furuher çrîkandî ke agadar bin ke alay pîroz bilnd dekirêtewe u emrî da : " bo ala selam ke" legel ew emre têkira hemû be carêk kiz u mat bûn u dest berz kirayewe bo wergirtinî selam u destey cewanan surûdî Kurdistan, Kurdistan nîştmanî cuwan yan le jêr fermandey law çak kak Mihemed Qadirî da xwêndewe. Tifengçiyanî Kurd ke le jêr fermandeyî kak Ibirahîm nûserî defterî Part da bûn u jimareyan geyiştibuwe 2000 kesêk u suwaranî Kurd destiyan kird be teqe kirdin be corêkî wa ke însan muçurkî pê da dehat u samî şerî lê denîşt.
Lew layeşewe muselsel kirdibuy be rojî xoy. Duway berz kirdinewey ala kak mîrza Ibirahîm nûserî defterî komîtey mihelî Nexedey partî dêmokratî Kurdistan nutqêkî îrad kird ke sewadî 'eynî nutqî le pêwendî em nameye da teqdîme u le babet kirdinewey celesekewe ew şê'rane ke mîrza Salih Cewanmerdî rêkî xistibû xwêndiyewe u dîsan le beynî çeplerêzan u hura kêşan bo jiyanî marşal Stalîn surûdî mîllî le layen bira u xuşke Ermenî u Asorî yekanewe gutira, legel eweşda ke xelkî têyî negeyişt belan zor dilşadiyan nîşan da çunkî le surûdekeda Kurdistan u Stalîn naw ebira u her weha be çeplerêzan duwayî hat. Enca kak 'Elî Xusrewî be dengêkî berzewe u çirîkeyekî şêranewe guzarişî xoy le babet alay Kurdistan u şehîdanî Kurd u hukûmet u serbestî Kurdistanewe da. Berastî qisekanî pir tesîr u cêgay fexir bû u le ber hura kêşan u çeplerêzan bo ew qise pir me'nayaney ney tuwanî u mawey nedraye ke guzarîşekey tewaw bika u kutî ke ême le ser rêwşwênî dêmokrasî le xoman ziyatir huqûqî ew netewaney ke le naw Kurdistan da dejîn mehfûz dekeyn u le ber wey ke le wêsta da bilewezekan be naheq huqûqî êmeyan pamal kird bû le beramber kirdewey bilewezekan ême înşala le weyra huqûqî netewey çûk ziyatir çawedêrî dekeyn u her neteweyekî ke destî yeketî bo lay ême dirêj ka ême teşekur dekeyn u amadeyn bo hemu çeşne yarmetiyek legel ew eqeliyetane. Dûbare cewanan surûdî mîllî yan xwêndewe: " ey reqîb her mawe qewmî Kurd ziban". duway tewaw bûnî surûd kak m.a.Mehmûd çend wuteyekî şîrînî gut le babet rojî rojî ala u wesfî alake. Cêgay teqdîr u çeplelêdanêkî zor bû. Le layen rawestawan u qutabiyanewe surûdî mîllî Azerbaycan xwêndrayewe berastî surûdêkî zor xoş u be coşewe bû, enca bira u xuşke qutabiye Ermenêkan u duway ewan cewananî Kurd derkewtin u surûdî xoşxoşyan xwêndewe u duway ewey ke qutabiyekî medresey Nexede kurî axay Teqî xan cêjne pîrozey le Kurdekan kird, şêrdil guzarşêkî da le babet cêjnî alay mîllîyewe u be bijî pêşeway cemahîrî şûrewî marşal êstalîn guzarîşekey tewaw kird u lenaw çeple rêzanêkî bê hawta kake 'Elî Xusrewî lawî xwên gerim duwayî numayişî hêna hemûman be dilêkî şadewe dem be duw’awe bo alay şîrnî Kurd u Kurdistan u pêşeway cemahîrî şûrewî u mîletanî azdî xwah bername tewaw bû u destûr dira ta sê şew u sê roj cêjn u çiraxan bibê. Belê bername be xoşêkî zor u dilêkî pir le 'eşqî nîştman u pir le mêhrî pêşeway mu'ezemî Kurdistan duwayî hat.
u le axirî da kutî: bijî hîzbî dêmokratî kurdistan, bijî pêşeway beriz cenabî Qazî Muhemed, her bijî alay sê rengî Kkurdistan.
birayanî 'ezîz mîlletanî mehbûbî Kurd, ewa îdarey komîtey mihelî Encumenî Wilayetî dêmokratî Kurdistan ke teşkîl buwe u alay muqedesî Kurdistan heldekirê, feqet ew îdare muhtereme u ew alay muqedes mexsûsî mîlletî Kurdane u mîletekanî dîke çi Ermenî, çi Asorî, çi Kelîmî eger bêtû dest bidene destî ême hazirîn be sedaqet u rastî u be şerafet u wîcdan bo birayetî wan u xizmet pê kirdinyan hazir debîn.
şukirî lîleh 'esrî dêmokratiye / mewsimî cêjn u surûr u şadiye
Kurd necatyan bû le jêr zulm u sitem/ bo hemû mîllet îtir azadiye
rojî Kurdistan le şîmala helat / zulmetî şew boye hîç peyda niye
xeyrî neqdî can u dil qayl nebû/ hîçî dî bidrê le rêy mizgênî ya
firsetêkî çakû bo hel kewtuwe/ herçî deykeyn fursete ya mercaniye
çake waye wek piyawan dest denê/ bo bilên ew Kurde bo hîç ça niye
lêw yeqîn bê wextê kabira bêtewe/ pakû pîsû pêkewe zîndaniye
mirdinêkî başeref zor xoştire/ lew jiyanî neng u bê wîjdaniye
şukir îmro ke le daykî xoy buwe / çunke ewro rojî dêmokratiye " 

Têbînî: Husên zêrîngeran wek endamî komîtey mihelî HDK le şarî Mehabad u 'Elî Xusrewî kadrî HDK ke le serdemî komar da erkî cor be corî hebuwe le zorbey rêwresmekanî helkirdinî alay Kurdistan da rêkxerbûn u beşdarî çalakaneyan buwe. Ta êsta wêney helkirdinî ala le Mehabad, Bokan , Balanîş u ... bilaw buwetewe. Em wênaney deybînin be egerî zor î rêwresmî helkirdinî ala le Nexeden.
legel sipasî zor bo berêz Zîwer şerîfzade hawserî nemir Birayim Furuher u yay Ferîba u yay Ferzaney Furuher kiçanî kak Birayim u newey Husên Zêrîngeran bo le berdest nan u pê espardinî em wênane. 

Husên Furuher ( Husên Zêrîngeran) le tarawgey şîraz le salî 1320-î Hetawî

Mahabad
Nurîçşman 'zîzam aqay Ebrahîm Fruher
Iynak mahze  yadibud 'akse xud ra dar tarîx 19 Farrwardin mahe sale 1320 ke be şîraz tab'îd nimude budand yadgarî farzande 'azîz u arjomandam aqay Ebirahime.... Furuhar  bewesileye post tawasote a madram banu Re'nay Furuhar ersal girdid u salamti şoma ra ba 'umume xanwade u 'emuzadegan ‌‌aqayan Zargari wa Emami az xodawande mot'al xwastaram
emza  Hussein Furuhar
20-1-21
Wergêranî kurdî
Nûrîçawanî xoşewîstim axay Birayîmî Firuher
êsta bo bîrewerî wêney xom ke le berwarî 19-î mangî Xakelêwey salî 1320 ke dûr xirabûmewe bo şîraz wekû yadgarî bo roley xoşewîst u berêzim axay Biraymî ..... Furuher be post le rêgay daykmewe yaî Re'nay Furuher nard u leşsaxî êwe u gişt binemale u amozakan axayanî Zergerî u Imamî le xulay beriz dawa dekem.
îmza:Husên Furuher
20-1-21
*********
Seyd Muhemed Semedî le kitêbî " Tarîxe Mahabad , Enteşarate  Rehro Mahabad, 1373 (şamsî) " le laperey 95-96 da denûsê : " Meselî salî 1319-î hetawî. le mangî Rezberî salî 1319-î hetawî jimareyek nîzîkey 60 ta 80  kes le xelkî Mehabad u dewruberî le layen hukûmetî ew demî ra dest beser kiran u duwaye dûr dexirênewe bo şîraz. Jimareyek lew patirawane birîtî bûn le: Hacî Wusuy Dawudî ( hacî mam wusuy qesab), Xefûr Elyasî, Hacî Hesen Zubeyrî, Seyd Xidir Nîzamî (Seyd Pîre), Derwêş qesab, Seyd Salih Semîmî, Seyd Hesen Tûjele , Seyd 'Ebdula Seyd Hemze, Seyd Hesen Zeydan, 'Ezîz Muşîrî, Hacî Rehman 'Ettarî, Xidrî Telîsan , Mirad Resûl Miradyan, 'Ebdulxaleq Muslçî, Birayîm Fehmî, Husên Furuher (Husênî zêrîngeran), 'Elî Enwerî ( 'Elî Mîr Mehmûdî), mehmûd dêhstanî (mehmûdî rehman mêrê), pîrot şîhab nîa, ehmed dawdî (ehmed marf dawdî),Seyd Qadir Qondaxçî, Husên axay Me'rûfî ( Husên axay Mîredê), Birayme Sûr, 'Eblla çeple (xelkî zînwê), Seyd Rehîm Nîzamî, mradî ayşê xale ( xelkî dê qum qela), hemedemîn meşhûr be mîne keleşax, seyd tofîq zerîfî, Hacî Rehman Morekî, Biraymî Hacî 'Edey danîştuy dêy Qumariye, Mihemed Mewlûdyan ( Hemedî Mewlûdî), Mame Celîlî Simayl axa amozay Hebîbî Nehrî (qaweçî), Hacî Baramî Dawudî meşhûr be Hacî Baramî qaweçî u degutrê nêwî Hacî Taxî , Hacî Husên Elyasî u Seyd Camî Ce'ferî ş le lîsteke da buwe, belam ewane be corêk karî xoyan cêbecê deken u dûr naxirênewe. Ew kesane le şîraz xoyan be şarebanî (îdarey polîs) denasênin u lewê pêyan radegeyêndirê hemû rojê biçne şarebanî u defterî hazirî u nahazrî îmza biken u her kamêkyan biçne lay tacrêkî diyarîkiraw le bazarî şîraz u her yekey rojê pênc riyal bo xercî xoyan le taxcrekey bazar ke diyarî kirawe werbigirn. Hêndêk lew kesane lewênderê binemale pêkewe denên, duway têperînî nîzîkey salêk, u qewmanî rûdawekanî mangî Xermananî 1320-î hetawî ew kesane carêkî dîke dênewe zêdî xoyan u sebaret be wey ke ewane boçî dûr xirawnetewe u hoy serekî ew patiraw kirdineyan çi buwe zor dijware ke bikrê hoyekî rûn u bibirr bibirr dest kewê. gelo engîzey siyasî le gorê da buwe? aya meseley qaçaxçêtî le ara da buwe? yan tenê dewlet wîstuye xelkî nawçeke çawtirsên bika? Nakirê be girdibirrî wulamî hîçkam lew pirsiyarane bidrêtewe,
Degutirê hêndêk lew kesane dayîm pêwendîan legel 'êraq hebuwe u le hat u ço dabûn u (hemû core kelupel, şitumek u ajelyan) birduwete wênderê u xerîkî kasbî bûn.
ke cewher ( ke bo reng kirdinî benî mafûre u qalîçe pêwîst buwe) yan be qaçaxî le 'êraqewe hênawe u dewlet ew cewherey pê hew nebuwe u pêy wa buwe sedeme be nardinî ferş u qalîçey wulat bo derewe degeyênê her boye wîstuye pêşî hatinî bigirê.
Qiseyekî dîkeş emeye: Reşîd 'Alî Geylanî serokwezîrî ew demî 'êraq ser be Almaniyekan bû, duwatir le ber barudoxî girj le 'êraq u destêwerdanî nîzamî Inglîsiyekan naçar debê rabika bo êran u lewêwe biçê bo Alman u le radyoy Almanewe bê pisanewe dest deka be qise u bangeşe u duwatirîş lewêwe deçête Mîsr u ta kotayî jiyanî lewê demênêtewe. Goya be rêgay sinûre Rojawayiyekanî  êran u le rêgay Mehabad – Serdeştewe, le zemanêkîş da ke le 'êraq destelatdar bû legel hênanî malî qaçax hêndêk karîş le berjewendî wî da encam dedra, le ber ewe le layen dewletî êranewe ew kesane le Mehabad u dewruberîyewe dûr dexirênewe, wate ew kesane be zanayî yan bê ewey pêy bizanin ketûnete ew rêbazewe u bew şêweye sedemeyan wêkewtuwe u dûr xirawnetewe.
Ewe gişt ew şiteye ke lêr u lewê le bîrî xelk da mawetewe u dîsan dûpatey dekemewe ke hîç ho u belgeyekî bibirr bibirr bo derbirînî rûn u taybetî lew bareyewe be destewe niye u her çiyek lew bareyewe bigutirê renge emma u eger bê. * le dilewe sipasî berêzan Hacî Ehmed Dawudî, Hacî Mihmed Zubeyrî u Rehman Qazî dekem ke herkamêkyan ewey sebaret be patirawekanî salî 1319 lebiryan mabû be dilpakî u îxlasewe boyan gêramewe."
*****
Hejarî Mukiryanî le çêştî micêwir ( Parîs, 1997) le çend cê da basî Komeley Jêkaf u Husênî Zêrînegeran Furuher) deka u le şwênêk da denûsê: " Carêk xeberyan da ke dewlemendî şarî, hîzbî xoyan le dijî ême durust deken u filane şew le mizgewtî Seyd Nîzam ko debinewe. Qerar dira lêyan têk deyn, Belam neş debû binasrêyn. Husênî serokman (Husênî Zêrîngeran) paş kêşe u heray zor ew erkey xiste ser şanî xoy ke wa neka bînasin u lêşyan têk da. Be cilêkî gorraw, dem hellpêçraw, le mizgewt çûbuwe jûr u demançey derhênabû, ke:
-wa wa lêkirawîne! ruhu bo kwê deben?...
Ew hemû dewlemende qelewane wek cindokey bîsmîla lêkiraw her ewendeyan bo kirabû le pencerewe baz den. Pitir le dû set cûte kewşî zor baş lewê becê mabû."

*******
Têbînî: em wêne ye Husên Furuher ( Husên Zêrîngeran) le teb'îdî şîrazewe bo taqe kurekey narduwe ke ew dem her debê sê çuwar salî 'umrr bûbê. Husên- î Zêrîngeran wek asayi ye ew kurey xoy zor xoşwîstuwe, ney wîstuwe kes le gul kaltirî pê bilê.Nemr Hemedemînî Sîracî deygêrawe deygut le serdemî Komar legel Biraymî Furuher hawpol buyn, Rojêk kêşeyekî kemman le nêw da peyda bû. bo beyanî ra Husênî Zêrîngeran hate medrese u hereşey lêkirdim gutî eger carêkî dî Biraymî narehet key tenbêt dekem.le pişt wêneke Zêringeran be xetî xoy basî daykî Re'nay Furuher u dû kesî dî nûsîwe ke be nîşaney xoşewîstî u nîzîkî wek " amozakan" basî kirdûn. Ewane dekirê yekyan Dede Nîsanî Zergerî , ke cûlekeyekî danîştuy Sablax u 'Ebdulrehman Imamî bin, ke ewîş yekêk le damezrêneranî J.K. buwe.
Be sipasî zorewe em wêneye ke î albomî binemaley Furuher e le layen berêz Zîwer şerîfzade hawserî Biraymî Furuher u yay Ferîba Furuher newey Husênî Zêrîngeran u kiçî rehmetî Biraymî Furuher be destim geyştuwe zor sipasyan dekem bo yarmetî danyan bo rûnkirdinewey mêjuy siyasî Kurdistan.

Mam Biraymî Fehmî Serokî Idarey Kulî Gumrgatî Kurdistan

Mam Biraymî Fehmî Serokî Idarey Kulî Gumrgatî Kurdistan
Kurdistan, jimare 28, şemo, 7-î xakelêwey 1325/ 27-î Marsî 1946
Agadarî
Be dûway agadarî jimare 1828 berwarî 8-12- 24 be tewawî ehalî xoşewîst radegeyêndrêt idarey gumrgî Mehabad be serokî Ibirahîm Fehmî le xanûberey îdarey tûtinî dandirawe u lewro ra be resmî xerîkî karin. pêwîste kesanêkî karî gumrgiyan bêt bewê murace'e bifermûn. – s
komîtey merkezî hîzbî dêmokiratî kurdistan


Kurdistan, jimarey 40 , şemo , 7-î Banemerê 1325/ 27-î Awrîlî 1946
Agadarî
jimare 172 4- 2 – 25
Be tewawî malîkînî dêhatî xoşewîst radegeyêndrê le berwarî ew agadariyewe ta yek heftey dî her kes qend u sekirî mewcûdî heye pêwîste rîzî be îdarey Gumrk bidat. Le katêkda her kes be pêçewaney ew destûre reftar bika mutabîqî muqererat m'ameley qanûnî degel dekirê.
Serokî îdarey Kulî Gumrkatî Kurdistan
Fehmî

Kurdistan, jimare 60, çuwarşemo 29-î Cozerdanî 1325/ 20 Juwenî 1946
Pê rageyîştin
Rojî 23/ 3 / 25 axay Ibirahîmî Fehmî mudîrî kulî gumrgat bo pê rageyîştin be umuratî gumrgatî Nexede, şino, Xane, postî Balanîş çuwe u le Iqdamatî axay Seyd Ehmedî Geylanî serokî komîtey mihelî Nexede u Mecîd Mîraxurî serokî gumrg bo usûlî maliyatî gumrgî le dewruberî Radane,bazarî Mehmedyar, Serpirdî Nexede îzharî rezayet u qedirzanî kirduwe.

Têbînî: em wêneye be sipasewe le dîwarî malî kak 'Ebdulay Semedî le Facebook wergîrawe. u pêstirîş le yekêk le kitêbekanî hêja Seyd Mihemedî Semedî da bilaw kirawetewe. Wa diyare em wêneyey berêz Biraymî Fehmî î salanî duway helweşanî Komarî Kurdistan e..

Kapîtan Hemedî Mewlûdî le Bako

Kapîtan Hemedî Mewlûdî le Bako

Wêneyekî dîkey kapîtan Hemedî Mewlûdî ke debê her le heman boney wêney pêşû da helgîrabê.

Têbênî: sipas bo kak Wuriya Mamlê bo nardinî em wêneye bo "Wêney Komarî Kurdistan"