Wéney Rehímí Qazí le réwresmí hellkiraní allay komar le Mehabad

Wéney Rehímí Qazí le réwresmí hellkiraní allay komar le Mehabad,
26-í Sermawezí 1324 [17í Dísambirí 1945]

Hukmí Serpolí dú Mihemedí Nanewazade ke " le teref wezírí Hézí jemhúríyetí Kurdistan" ímzay kirdúwe u derejey " Serwer" y dawe be Rehímí Seyfí Qazí [Qazí], wek le ser zerifeke debíndré ew hukme jhimarey 680 ye u le rékewtí 1325.01.27 dercúwe.
‌
Tébíní: em bellgeye iy arshíví Rehímí Qazí ye u bo hewell jar le wébinúsí "ruwange" da billaw kirawetewe

Wéneyekí Serpolí Dú Mihemedí Nanewazade le Jilubergí Sívílda

Wéneyekí Serpolí Dú Mihemedí Nanewazade le Jilubergí Sívílda

Lem wéneyeda Mihemedí Nanewazade,yek le fermandere nízamíye bewejekaní komarí Kurdistan be jilubergí Kurdíyewe debínín. Neferí lay rast.Kesí lay cep Huséní Fetahí Qazí [mamusén] ye.Basí endametí mamusén le komelley Jhíyaní Kurd yan Hízbí Démokiratí Kurdistan le híc sercaweyekí berdest da nekirawe, bellam ew yek lew xwéndikare Kurdaney bú wa‌ le layen komarí Kurdistan ra bo perwerdey 'eskerí nardirane Bako.Zorbey ew xwéndkarane, ke jhimarey tewawyan héshta be tewawí rún nebúwetewe,legell tékcúní komar gerranewe Rojhhe‌llatí Kurdistan.le taríxí 1325.10.21 serkonsúlí dewilletí Shayshaní éran le Bako Mejdí,le raportékda ke bo sefaretí derewey éraní nardúwe gileyí u gazindí ewe deka ke "sé nefer xwéndkarí nízamí Seyfí Qazí[Rrehím] Fettahí [mamusén] u Sulltaní " hérshyan birdúwete ser cend xwéndkarí ke péwendíyan le gell konsulxaney éran hebúwe u dawa deka wezaretí derewey éran be hanayanewe bé u pirsíyarí kirdúwe debé le karbedestaní Shúrrewí pirsíyar bikré‌ ew sé kese cima cekyan pédirawe? "‌ [birrwane, kitébí Firqeyè Dèmokratè Azerbayjan,az Texlíyè Tibríz ta Mergè Píshewrí ,Tehran:Neshrè Ewhedí 1385 , [ 525 - 526]
Wédecé em wéneye le germey calakí Jh.k. da le Tewréz gírabé.



Em wéneyesh le kitébí "Píshwayè Bídarí, Xatèratè Se'íd Homayùn wergírawe

Medresey Kurdistaní Nexede

Medresey Kurdistaní Nexede

Komellék le amojhgaran u shagirdaní Medresey Kurdistaní sharí Nexede [ Sindús] legell berpirsekeyan Hesení Kakaxazade,daníshtú,le rastewe kesí séyem. Le nameyekda ke Kakaxazade bo rojhnamey Kurdistan [ jhimare 46, shemmo 21-i Banemer 1325 = 11 May 1946 ]í nardúwe dexwénínewe: " Axay mudíri muhteremí rojhnamey berzí Kurdistan xwahish ekem ew cend kelíme 'erayzaney xuwarewe le laperaní yekèk le rojhnamaní mehbubí Kurdistan derij bifermun . Emin Hesen Kakaxazade nimayendey Ferhe‌ngi Nexede le teref tewawí mamostayaní kurr u kicaní Medresey Kurdistaní Nexede le dananí hezretí axay mírza Menaf Kirímí be simetí wezír u axay Dillshad Resùllí be simetí mi'awin u bazresí kuli wuzarti Ferhe‌ngi Kurdistan tibrík u izharí supas u qedirzaní ekeyn umídewarín lewe pash medresaní mesh wekù medresaní merkzí Kurdistan le jhèr tewejhuhatí serperstaney ríyast jimhurí Kurdistan u ew dù zate mubarekane da be axirín nuxtaní tereqí biga zíyatir lewe bo pèshkewtiní ew ferhe‌nge tewejuh bifermún
Nimayendey Ferhe‌ngí Nexede Hesen Kakaxazade"
jéy serinje em portireyey péshewa ke lére da deybínín her heman shéwe portireye ke le wéney ferhe‌ngíyekaní "Dersxaney Gelawéjh" yshda be ser dergay xanùwekeweye u ewe degeyéne ke le férgekaní "komarí Kurdistan" da ew jore portireye hellawesirawe

Tébíní : em wéneye be sipasewe le layen Suleyman Círewe be destiman geyshtúwe

Mindallaní Kurd le Meydaní Cuwarcira

Mindallaní Kurd le Meydaní Cuwarcira

Mindallaní Kurd u mamostakanyan le Meydaní Cuwarcira le réwrresmí 2-í Rébendan da.Kesí yekem le lay rastewe 'Elí Xusrewí " pishkiní Ferhe‌ngí Kurdistan" Le Rojhnamey Kurdistan le "jhimare 27, Dùshemmo 5-i Xakelèwe 1325 =25 Mars 1946 " da agadaríyekí zor serinjrrakéshí wí billaw kirdúwetewe :Idarey Rojhnamey Kurdistan tikaman waye destùrí jhèrewe le hewellín jhimarey rojhnamey Kurdistanda derj bfermùn le ber ewe ke debè amohgaran be taybetí karmendani Ferhe‌ng bibne cawlèkirawí rèwshwèní bash pèwíste destùri akíd biden ke le rojhí pènji mangí Xakelíwe 25.01.05 híc kamèk le ferhe‌ngíyan nabè pècí le ser bestin u he‌r wekù qerar danrawe debè ser petí bin u le rojhí nawbiraw da híc yek le karmendani ferhe‌ng u shagirde medrsekan le derewe be pècewe nebíndirèn ew destùre be tewawí amojhgaran u karmendan radegeynín u híwadarm ke ferhe‌ng bibète sermeshq u cawlèkirawí tewawí ahalí 243
27.12 .1324
Pishkiní Ferhe‌ngí Kurdistan - 'Elí Xusrewí
Ew kesey le duway pilankardí kíjhollekan debíndiré Sedíqí Heyderí "Modír kuli Eintisharat u Tiblíxati Kurdistan"e ke lew he‌r 3 wéneyey da heye ke ta ésta sax búwtewe rojhí rageyandiní Komarí Kurdistan hellgirawe‌ .

Em wéneye le kitébí "pishwayè Bídarí, Xatèrat Se'íd Humayùn , bè kùshèshè Hashim Selímí ,capxaney Wezareti Amùzèsh u Perwerèsh,Erbíl 2004"wergírawe

'Ezízí Zendí ('Ezíz Elmaní) Damezrénerí Hízbí Azadíy Kurdistan

'Ezízí Zendí ('Ezíz Elmaní) damezrénerí Hízbí Azadíy Kurdistan

'Ezízí Zendí ('Ezíz Elmaní) damezrénerí "Hízbí Azadíy Kurdistan" bo agadarí zíyatir le ser jhíyan u beserhatí 'Ezízí Zendí u Hízbí Azadíy Kurdistan birruwne núsiraweyekí Hesení Qazí ke le mangí ùtí sallí 2007 le wébinúsí "ruwange" da billawkirawetewe

Tébiní : em wéneye be sipasewe le kitébí " Komelley Jhíyanewey Kurdistan [Jhíyaní Kurd],núsíní Hamíd Gewhe‌rí sallí 1998 capí Stokholm" wergírawe

Polî Sawayanî Pêşro

polî sawayanî pêşro

Em wêneyey lêre da deybînin rojî 12-î Sermawezî 1324-î hetawî le hewşey "Medresey Gelawêj" kêşrawe .Mela 'Ebdullay Dawudî [ Xalle Mela, Mela'Ebdullay Hecokê] le jimare berayiyekanî "Kurdistan" da deng u basî çalakiyekanî Kurdî xwêndinî nûsîwe u piçirr piçirr le çend jimarey Kurdistan da billaw kirawetewe. Le kurte nûsrawêkda,[ Kurdistan, jimarey 65, Sêşemo 14-î Pûşperî 1325-î hetawî ] Melay Dawudî basî pêşkewtinî karî xwêndinî kurdî u Medresey Gelawêj awa degêrêtewe :
" Medresey Gelawêj
Be emrî pèşeway berzî Kurdistan le şewî hewelî Befranbarî 1324 Medresey Gelawîj bù be rojane u èsta şagirdî rojaney 500 nefer u şagirdî şewaney 100 nefer le ahalî ew şare lew medresey da dexwènin bellam bècgele kurrî kake Suwarî Mengurr le awayanî 'eşayrî kurî hîç yek lewan nemdîwe ke bète ew medresey egerçî hemûşyan komegyan bew medresey kirdùwe nazanim ke le sistî bo nardinî mindalî xoyan çe rifahiyetêk[î] heye u rica le hemwan eweye ke bo duway t'tîlat lepaş hawînî ewsal ke (Xermananî 1325)e mindalekanyan bo ew medresey ke medreseyekî mîlliye u be zibanî daykùbabî xoyan dexwènin u qewlyan pè dedrè ke le beranber be xwèndinî salanî pèşù ke şeş sall deyan xwènd be dù sall fèrî xwèndinewe u nùsîn bibin.
Melay dawudî"

Têbînî: zor wêdeçê em wêneye le arşîvî Seyd 'Ubeydîlay Eyûbiyan wergîrabê u ew ristaney bin wêneke ew nûsîbêtî . Em wêneye le kitêbî Kerîmî hisamî :" Pêdaçûnewe, çapxaney Mardîn, Swêd 1996" wergîrawe

Hellkirdinî allay Kurdistan le serbanî xanùy Heyet Reysey Mîlî (2)

Hellkirdinî allay Kurdistan le serbanî xanùy Heyet Reysey Mîlî (2)

Hellkirdinî alla le ser xanùy Heyet Reysey Mîlî26-î Sermawezî 1324 [ 17-î Dîsambirî 1946 ], Mehabad
Govarî Kurdistan billawkerewey bîrî Hîzbî Dêmokratî Kurdistan le jimarey sêyemî xoyda, mangî Xakelêwey 1325 [ Marsî 1946] le jêr serdêrrî "hellkirdinî allay muqedesî Kurdistan le Mehabad" denûsê : " ..... Rojî 26- î Sermawez [î 1324-î hetawî] = 17-î Dîsambirî 1945,tewawî nwènerekanî ehalî Kurdistan le şarî, Mehabad kubùnewe. Le se'at 10-î beyanî le kangay hîzb allay Kurd be huzùrî dehezar nefer helgîra u le katèk da destey mùzîk marşî mîlî lê deda u le sertaserî şeqamî Wefayî da sefî nîzam ke luley tifeng u muselsel u sernîzeyan dedrewşa destey lawan u qutabiyanî mekteb,kiç u kurr, le lay rastî alla le hereket da bùn gewre u çùkî Mehabad heyet u nwêneranî Hîzbî Dêmukirat le pişt serî alla serî te'zîmiyan bo danewandbù u, bo îhtîram çeplleyan lê deda u hurrayan dekêşa u, pêşeway mu'ezemî Kurdistan cenabî Qazî Mihemed wutarêkî be tînî le babet allay muqedesî Kurdistan îrad fermù.Ewcar le paş nutq u xîtabe u tîrhawîştinêkî zor u becêhênanî merasîm u nesbî alla le ser 'emaretî Heyetî Reysey mîlî cêjne duwayî hat...."

Wênehellgir: Seyadiyan yan Simayil Xanî Feruxî
Em wêneye le kitêbî " Pêdaçûnewe , Kerîmî Hisamî, çapxaney Mardîn, Swêd 1996 " wergîrawe