Xwêndkaranî Kurd Le Medresey Nîzamî Bako

Xwêndkaranî Kurd Le Medresey Nîzamî Bako

William Eagletonî kur le kitêbekey da " Komarî Kurd Le Salî 1946 " sebaret be nardinî xwêndkaranî Kurd bo Azerbaycanî şûrewî le layen Komarî Kurdistanewe denûsê:
" Le kotayiyekanî mangî Awrîlî salî 1946, 40 xwêndkar be xercî xoyan nardirane Tewrêzê u, pazde roj duwatir bîst xwêndkarî dîkeşyan le gel kewit.Lewêwe Rûsekan berpirsiyaretî birdinî lawekanyan bo Bako we esto girt u be qetar birdyanin bo kalîcî nîzamî le Bako, le rastîda nêwerokî perwerdey ew kalîce le astî xwêndinî seretayî u nawendî da bû le gel meşqî nîzamî.Berêweber u fermandekey kesêk bû be nawî Jeneral Malçanov u berpirs u çawedêrî xwêndkare kurdekanîş Kolonêl Husên Hacîov bû, lewê yunîformyan da be xwêndkarekan u be pêy îstî'dad u tuwanayiyan le polî ciyawaz dayan nan.Hemû xerc u mixarîcyan dekêşra u tenanet cîrey ziyadîşyan dedraye. Raste w rast be komonîzm telqînyan da nededan belam basî destkewtekanî Yekêtî şûrewî u mêhr u xoşewîstî Stalîn bo kurdekan beşêk le ceme xwêndinî rojane bû.Bîruray nasyonalîstî u netewexwazî Kurdîş be ders degutirawe.Egerçî lawe Kurdekan têkelawîyekî başyan le gel Azerbaycaniyekanî xanexwê le Bako hebû,belam dujminayetiyekî nerîtî, pêwendî dostaney ewanî le gel 250 xwêndkarî ke le Azerbaycanî êranewe nardirabûn kemtir dekirdewe".
Komarî Kurdistan le pilanî dabuwe ke xwêndkarî dîkeş bo perwerde binêrête şûrewî.Eagleton delê cige lew 60 xwêndkare, 3 xwêndkarî dîke Rehmanî Helewî, Mistefay şelmaşî u Xusrewî Zulfeqarî be kelik wergirtin lew bursey ke Zankoy Bako dabûy be hukûmetî Kurdistan,lewê destyan be xwêndin kird.

Xenî Bilûryan ke yekêk lew xwêndkaraney buwe ke Komarî Kurdistan nardinî bo Bako le kitêbî beserhatekanî jiyanî Alekok da denûsê : "ême Kurdekan 50 kes bûyn u Azerbaycaniyekan sêsedupenca kes…. Be tewawî tuwanawe hewilman deda dersekanman baş bixwênîn u fêryan bibîn.Her sî kesey le yekanêk da bûyn u sê efserîşyan bo diyarî kirdibûyn, ke meşqî serbazî u çek nasî ,taktîkî şer, têorî u siyasetman fêr ken…. bere bere dersekanman tewaw bûn u le axirîn taqîkirdinewekan têperîn u lîbasî efserîman wergirt. lîbasekan be çeşnî bergî efseranî Komarî Kurdistan le Mehabad bûn.Giştman bûyn be efser u estêreyekyan daynê, ke le ser şanmanî bidrûyn u be gutinî Rûsekan bûyn be milatşî luytênant “. [Alekok, ll 66,67]
Mihemedî Reyyanî ke yekêkî dîke bûwe lew xwêndkaraney nêrdirawe bo Bako delê jimarey xwêndkarekan 60 kes bûn. Menafî Kerîmî yek le berpirsanî paye berzî komar le çawpêkewtinêkda delê jimarey ew xwêndkaraney bo perwerde nêrdirane Bako 60 kes bûn.

Têbînî: em wêneye be sipasewe le kitêbî " Esraré Muhakmeyé Qazî Muhemed u Yaraneş, gêrdawrî u tircumeyê Muhemed Rêza Seyf Qazî, çapê dowem" wergîrawe.Nusxeyekîşman be sipasewe le layen Mamosta Hesen Soranewe pê geyştûwe.